Autor 
Bruksizam ili škripanje zuba javlja se kod odraslih i kod djece, čak i beba, a ukoliko se škripanje zuba dešava tokom spavanja, može se nazivati i noćni bruksizam.
Blagi bruksizam generalno ne zahtijeva liječenje i terapiju, međutim kod nekih ljudi učestali i intezivni bruksizam može dovesti do različitih problema kao što su povrede vilice, glavobolje, oštećenje zuba i drugi problemi. Simptomi bruksizma uključuju:
*Škripanje ili stiskanje zuba
*Zubi koji su polomljeni, napukli ili se klimaju
*Potrošena zubna gleđ
*Bol i osjetljivost zuba
*Umorni ili napeti mišići vilice, ili problem sa zaključavanjem vilice (ne otvara se ili ne zatvara u potpunosti)
*Bol ili napetost u vilici, vratu ili licu
*Bol u uvu, a koji zapravo nije problem vezan za uvo
*Tupa glavobolja sa centrom bola u sljepoočnicama
*Rane i povrede unutrašnjeg strane obraza od ugriza
*Poremećaj sna
Ukoliko se jave nekih od navedenih simptoma, preporučuje se posjeta stomatologu, kako bi se pristupilo terapiji i spriječilo da dođe do većih problema.
Uzroci bruksizma
Bruksizam je relativno česta pojava među pacijentima, ali doktori i dalje nisu potpuno sigurni šta dovodi do ovog stanja. Vjeruje se da kombinacija različitih fizičkih, psiholoških i genetskih faktora utiču na pojavu bruksizma. Neki od faktori rizika koji utiču na škripanje zubima uključuju:
Stres – povećan stres, anksioznost ili bijes mogu dovesti do škripanja zubima.
Godine – bruksizam se češće javlja kod male djece, i obično prestaje tokom odrastanja.
Lijekovi i druge supstance – bruksizam može biti neželjeni efekat nekih psihijatrijskih lijekova i antidepresiva. Pušenje, kao i konzumacija pića sa kofeinom poput kafe, energetskih pića i nekih čajeva, alkohola ili korišćenje narkotika, takođe, su faktor rizika kada je riječ o bruksizmu.
Članovi porodice koji imaju bruksizam – noćni bruksizam je često problem koji ima više članova porodice. Ako neko u porodici pati od bruksizma, postoji veća šansa da će i drugi članovi imati ovaj problem, iako nije dokazano da je bruksizam nasljedan.
Drugi poremećaji – neka stanja fizičkog i mentalnog zdravlja dovode se u vezu sa bruksizmom. Ona uključuju Parkinsonovu bolest, demenciju, gastroezofagealnu refluksnu bolest (GERB), epilepsiju, noćne strahove, poremećaje povezane sa spavanjem kao što je apneja i poremećaj pažnje ili hiperaktivnost (ADHD).
Posljedice bruksizma
Dugoročne posljedice bruksizme mogu da uključuju povrede i oštećenje zuba u većoj mjeri, što može dovesti do bola, pucanja ili klimanja. Jednom oštećena zubna gleđ teško se ponovo objavlja, u procesu remineralizacije. Zubne krunice i implati, takođe, mogu da budu ugroženi, odnosno zbog prevelikog pritiska može doći do loma krunice ili otkaza implanta.
Zapravo, bruksizam je jedan od relativno čestih razloga otkaza zubnog implanta, posebno tokom faze zarastanja, kada prevelik pritisak ometa njegovo zarastanje i samim tim negativno utiče na životni vijek implanta. Osim što može da dovede do polomljenog zuba, škripanje zubima povećava rizik od problema sa zglobovima vilice. Povrede zgloba vilice mogu stvoriti hronični bol, otežati žvakanje, ili smanjiti pokretljivost vilice.
Pored toga, tokom noćnog bruksizma pacijenti se često ujedu za obraz, a osim što je bolno i neprijatno, česte povrede unutrašnjosti mekog tkiva mogu dovesti do pojave afti. U nekim slučajevima, noćno škripanje zubima može biti bučno i ometati san partnera. Konačno, pacijenti koji nose fiksnu protezu ili protezu za nadoknadu zuba, takođe, je mogu ugroziti ukoliko se ne preduzmu koraci za smanjenje i liječenje škripanja zuba.
Bruksizam kod djece i beba
Bruksizam se javlja kod oko 10% odraslih, a procenjuje se da čak 15% do 33% djece ima ovaj problem u određenoj mjeri. Škripanje zuba kod djece i beba javlja se najčešće u dva doba:
*Kada izbijaju mliječni zubi kod beba
*Kada izbijaju stalni zubi
Djeca najčešće škrguću zubima tokom spavanja, a ne tokom budnog stanja, a većina djece izgubi ovu nakon što ova dva para zuba uđu u potpunije stanje.
Liječenje bruksizma
Liječenje i terapija za bruksizam najčešće uključuje promjene životnih navika i redukciju stresa. Kao što je ranije objašnjeno, stres i anksioznost jedni su od glavnih okidača za pojavu bruksizma kod odraslih.
Iako je teško uticati na količinu stresa i anksioznost u današnje vrijeme, pacijentima se preporučuje da pokušaju da samostalno ili uz pomoć ljekara i eventualno terapije utiču smanje nivoe stresa, anksioznosti i bijesa, što će se najvjerovatnije pozitivno odraziti i na škripanje zubima.
Osim toga, usvajanje zdravijih navika, poput smanjenja pušenja, konzumacije alkohola i kofeinskih napitaka, posebo u večernjim satima, može dovesti do poboljšanja kod bruksizma. Liječenje bruksizma nije jednostavno, odnosno ne postoji adekvatna terapija, već se zasniva na otklanjanju uzroka koje često nije jednostavno otkriti.
Kako spriječiti škripanje zubima u snu?
Ovo je veoma često pitanje, i pacijentima koji se susreću sa noćnim bruksizmom savjetuje se da se obrate stomatologu koji može da za njih izradi poseban štitnik za zube koji će spriječiti da škripanje zubima u toku spavanja dovede do oštećenja i povreda. Ovaj štitnik se naziva različitim imenima, kao što su:
*Folije za bruksizam
*Splint za bruksizam
*Guma za bruksizam
*Okluzalni splint
*Night guard
Iako se susreće pod različitim imenima, riječ je o istom štitniku za zube koji se nosi noći, a sprječava da dođe do oštećenja zuba tokom noćnog škripanja zuba, a tokom škrgutanja se troši štitnik umjesto prirodnog zuba pacijenta. Osim toga, smanjuje se aktivnost mišića, a prema nekim istraživanjima nošenje folija za brukzisam se čak i smanjuje i „liječi“ bruksizam.
Splitnovi se izrađuju za svakog pacijenta prema otisku njegovih zuba, a sam materijal od kog su izrađeni je hipoalergenski i gotovo da se ne osjeća tokom nošenja. Debljina folije za bruksizam zavisi od materijala od kog su one izrađene, ali najćešće su one debljine 2mm u slučaju silikonske, ili 1mm u slučaju silikon-plastike.
Cijena folija za bruksizam
Cena folija za bruksizam zavisi od materijala od kog je izrađena, a kao što je pomenuto, postoje folije od silikona, kao i folije u kombinaciji silikon-plastika. Cijena splinta za bruksizam, osim toga, zavisi i od ordinacije i grada u kome se izrađuje, ali se kreće u opsegu od 50 do 100 eura.
Riječ je o personalizovanom rješenju, koje se izrađuje za svakog pacijenta pojedinačno, a vijek trajanja zavisi od intenziteta škrguatanja zuba, budući da se materijal troši tokom škrgutanja i pritiskanja.
Vježbe za bruksizam
Fizikalna terapija odnosno vježbe za bruksizam su način za smanjenje zamora mišića i otklanjanja bola kod pacijenata koji imaju intenzivno škripanje zubima. Osim vježbi koje uključuju istezanje i opuštanje mišića vilice, vrijedi probati i ručnu masažu mišića kako bi se oni dodatno opustili i na taj način smanjio bol. Nekim pacijentima prija da uveče pred stpavanje drže toplu krpu uz obraz, i na taj način opuste mišiće i smanje bol i redukuju intenzitet škrgutanja noću.
Zaključak
Iskustva sa bruksizmom veoma su individualna, u pogledu intenziteta, učestalosti i doba dana kada se dešava. Uzroci ovog neprijatnog problema nisu u potpunosti poznati, ali vjeruje se da su glavni okidači stres i anksioznost, kao i konzumacija alkohola i kofeina. Uticanjem na ove uzroke obično dolazi do poboljšanja i smanjenja ili potpunog prestanka škrgutanja zubima.
Najveći problem predstavlja noćni bruksizam, odnosno škrgutanje zubima kod kog je često neophodno osim uticanja na uzroke reagovati i uvođenjem štitnika za bruksizam, u vidu folija koje se nose noću i sprječavaju da dođe do oštećenja zuba i povreda vilice i usta. Kod djece se najčešće radi o noćnom bruksizmu koji spontano prestane tokom odrastanja. Ipak ukoliko je škripanje zuba kod djeteta intenzivno i uzrokuje bol ili oštećenje zuba i usta, treba razmisliti o izradi noćnog štitnika za zube, kao i kod odraslih.
Izvor: Permadent/ stomatologija.me
