Politika

Crna Gora idealan poligon za aktere autoritarnih režima

Zbog male veličine zemlje, vanjske sile mogu da vrše nesrazmjerno veliki uticaj uz relativno skromne „investicije“. Kao rezultat, pouke iz eksperimentalnih uticaja poput onih u Crnoj Gori mogu izvući strani moćni autoritarni igrači širom svijeta – navodi se u sažetku analize.
Crna Gora idealan poligon za aktere autoritarnih režima

Foto: Pobjeda

Parlamentarne izbore u Crnoj Gori 2016. godine potresle su optužbe o pokušaju državnog udara, a pojavile su se i tvrdnje da su aktivnosti finansirane iz Rusije i povezane sa ruskim obavještajnim službama, što je povećalo zabrinutost zbog stranog uplitanja.

To se navodi u analizi „Borba protiv autoritarnog uticaja na Zapadnom Balkanu: Crna Gora kao test“ renomirane organizacije Nacionalna podrška za demokratiju (NED) sa sjedištem u Vašingtonu.

Novi izvještaj ovog američkog centra koji se bavi različitim analizama demokratskih procesa širom svijeta, uradila je izvršna direktorica Mreže za afirmaciju nevladinog sektora (MANS) Vanja Ćalović-Marković. Kako se precizira, izvještaj se bavi „mehanizmima malignog autoritarnog uticaja, sa posebnim fokusom na Crnu Goru“. Uz to, iz NED-a navode kako analiza Ćalović-Marković govori o tome kako je Crna Gora postala „idealan poligon za aktere autoritarnih režima“, te kako „pouke iz ovih eksperimenata uticaja mogu primijeniti autoritarne sile na globalnom nivou“.

Centri autoritarne vlasti koristile su strategije na kojima su radili, kako bi degradirali demokratske norme i praksu širom Balkana, a Crna Gora je poslužila kao odličan poligon za autoritarni uticaj. Zbog male veličine zemlje, vanjske sile mogu da vrše nesrazmjerno veliki uticaj uz relativno skromne „investicije“. Kao rezultat, pouke iz eksperimentalnih uticaja poput onih u Crnoj Gori mogu izvući strani moćni autoritarni igrači širom svijeta – navodi se u sažetku analize.

Posebno poglavlje izvještaja odnosi se na ulogu Rusije tokom parlamentarnih izbora 2016. godine u Crnoj Gori, gdje je data kratka analiza cijelog niza vezanih događaja kako na političkoj sceni, tako i u vezi sa aktivnostima civilnog sektora.

U njemu se podsjeća da je Crna Gora u decembru 2015. godine dobila poziv za punopravno članstvo u NATO, te da je to bio svojevrsni „okidač“ da proruski akteri „intenziviraju svoje aktivnosti i ojačaju veze sa ruskim zvaničnicima i povezanim organizacijama“.

Tokom 2016. godine, proruski aktivisti iz Crne Gore su često putovali u Moskvu, sarađujući sa visokim zvaničnicima Kremlja – uključujući vojne zvaničnike. Tako je 16 članova NVO Pokret za neutralnost, koja se protivi članstvu u NATO, svoje napore usmjerilo na uticaj na crnogorske medije. Neki od ovih pojedinaca prešli su u novinarske uloge, nudeći prorusko izvještavanje sa ratnih područja u Ukrajini i upravljajući proruskim internet portalima i javnim emiterima koje su osnovale neke crnogorske opštine – navodi se u analizi NED-a.

Pominje se i uloga nekadašnjeg Demokratskog fronta, kao „proruskog političkog subjekta“ i dijela koalicije „Za budućnost Crne Gore“, koji je tada potpisao sporazume o saradnji sa Jedinstvenom Rusijom, ruskom vladajućom partijom, a takođe je bio u strateškim posjetama Moskvi.

Ovo formalno partnerstvo rezultiralo je koordinisanijim aktivnostima između dvije grupe, kao i pojačanim sumnjama u finansijsku podršku Demokratskog fronta – navodi se u tekstu koji je objavila američka istraživačka organizacija.

Dalje se potcrtava kako su i druge proruske organizacije širom regiona – poput sportskih timova, vjerskih centara i klubova – intenzivirale međusobnu saradnju, „podstičući ideološka savezništva i dijeleći iste resurse“.

Crnogorski proruski aktivisti razvili su bliske veze sa kolegama u zemljama okruženja, kao i sa organizacijama koje su direktno povezane sa Rusijom. To su, pored ostalog, „Noćni vukovi“ i „Balkanska kozačka vojska“ (formirana u Crnoj Gori), koji su u velikoj mjeri sarađivali sa sličnim udruženjima čak van regiona Balkana – pojašnjava se u tekstu.

Takođe se precizira da su na taj način ove organizacije dijelile „svoje omiljene narative i poglede na svijet“.

U analizi Ćalović-Marković, veze nekadašnjeg DF i njegovih aktivnosti s Rusijom pominju u kontinuitetu, poput angažovanja stranog konsultanta za marketing tokom parlamentarnih izbora 2016. godine.

Njegove fakture, međutim, nijesu detaljno opisivale troškove za video-produkciju i onlajn oglašavanje, što je otvorilo pitanja o finansijskoj transparentnosti i potencijalnom skrivanju izvora finansiranja izborne kampanje – navodi se u izvještaju.

No, nijesu sporni samo finansijski aspekti rada nekadašnjeg DF-a tokom 2016. godine. Naime, podsjeća se i na optužbe o pokušaju državnog udara.

Kao odgovor, crnogorski tužioci su optužili više osoba da su planirale nasilno rušenje vlade, među kojima su lideri Demokratskog fronta, dvojica ruskih državljana i nekoliko državljana Srbije. Pojavile su se tvrdnje da su aktivnosti finansirane iz Rusije i da su povezane sa ruskim obavještajnim službama, što je povećalo zabrinutost zbog stranog uplitanja – dodaje se u analizi.

Dalje se navodi i da je 2019. godine zbog ovoga osuđeno trinaest osoba – uključujući dvojicu ruskih državljana – ali su proceduralne greške dovele do ponovnog suđenja 2022. godine. U trenutku kada je izvještaj objavljen, taj sudski proces još nije bio završen.

Podsjećamo, Viši sud u Podgorici je 12. jula, u ponovljenom sudskom postupku, oslobodio krivice sve optužene u predmetu pokušaja terorizma na dan parlamentarnih izbora 2016. godine i tako okončao slučaj poznat kao „Državni udar“.

Izvor: Pobjeda