Autor 
Aparati koji mogu da sačuvaju život u slučaju srčanog zastoja, postavljeni su na javnim površinama u deset opština, ali u okviru domova zdravlja. Nacrtom Zakona o zdravstvenoj zaštiti, za koji je poziv za javnu raspravu objavljen prije nekoliko dana, biće dodatno definisana javno dostupna defibrilacija, te omogućeno postavljanje tih uređaja i na drugim javnim površinama.
”Postavljanje defibrilatora na javnim površinama predstavlja evropski standard čije je postavljanje i u Crnoj Gori započeo Zavod za hitnu medicinsku pomoć (ZHMPCG). Automatski eksterni defibrilatori u urgentnim situacijama mogu biti od krucijalne važnosti budući da su kod srčanog zastoja u pitanju minuti i sekundi, a ovaj uređaj prevenira komplikacije kod pacijenta i značajno povećava šanse preživljavanja do dolaska Hitne pomoći koja zbrinjava i stabilizuje pacijenta. U tom smislu postavljanje AED-a na javnim površinama u svakom gradu u Crnoj Gori, od centralnih trgova i tržnih centara do autobuskih stanica predstavlja korak ka uspostavljanju savremenog standarda medicine u Crnoj Gori, a samim tim će i bezbjednost građana biti na većem nivou”, kazala je “Vijestima” Ljubica Simonović iz službe za odnose sa javnošću ZHMPCG.
Automatski eksterni defibrilator (AED) je prenosni uređaj koji isporučuje električnu struju osobama koje imaju srčani zastoj usljed poremećaja srčanog ritma. Dvadeset takvih uređaja postavljeno je krajem februara u deset gradova: Podgorici, Nikšiću, Danilovgradu, Cetinju, Budvi, Kotoru, Tivtu, Herceg Novom, Baru i Ulcinju. U Podgorici, defibrilatori se nalaze u domovima zdravlja Blok pet, Zlatica, Nova varoš, Pobrežje, Golubovci i u zdravstvenoj stanici Ubli.
”Uređaji se nalaze na javnim površinama, ali u okviru zdravstvenih objekata. Izmjenama i dopunama Zakona o zdravstvenoj zaštiti jasno će se definisati javno dostupna defibrilacija i omogućiti adekvatno sprovođenje postupka postavljanja ovih uređaja”, rekla je Simonovićeva.
Jedan od razloga za postavljanje AED na javnim površinama, kako su ranije rekli iz resora zdravlja, jeste podatak da je srčani zastoj jedan od najčešćih uzroka smrti u Crnoj Gori, te da je jedan od uzroka i neadekvatna priprema pacijenta do dolaska Hitne pomoći, te kratak vremenski period do fatalnih posljedica.
”S obzirom na to da je najčešći uzrok iznenadnog srčanog zastoja smrtonosni srčani ritam (ventikularina fibrilacija), pa preživljavanje zavisi od brzine tretmana koji se naziva defibrilacija, a koja se vrši upravo ovim uređajima”, rekla je u februaru tadašnja ministarka zdravlja Jelena Borovinić Bojović.
Očekuje se i da postavljanje aparata na javnim površinama doprinese tome da se spase veliki broj života građana, te ujedno na viši nivo podigne kvalitet zdravstvene usluge, Hitne pomoći i cjelokupnog zdravstvenog sistema.
Iz ZHMPCG pojasnili su da su uređaji vrlo jednostavni za upotrebu i da u hitnim slučajevima svaki građanin može da iskoristi uređaj, jer aparat sadrži glasovne, kao i tekstualne instrukcije, kojima se korisnik vodi kroz cio postupak oživljavanja.
Aparat vrši analizu ritma i preporučuje ili ne preporučuje defibrilaciju.
”Prvenstveno, aparat analizira da li je srčani ritam pravilan ili ne, i u zavisnosti od toga preporučuje isporučivanje električnog šoka. Posebnim softverskim sistemom defibrilatori su povezani sa Dispečerskim centrom koji po korišćenju uređaja odmah dobija signal o upotrebi i lokaciji defibrilatora. Građanin pozivom na 124 dobija instrukcije od ljekara iz Dispečerskog centra do dolaska ekipe Hitne pomoći, ali i od samog uređaja koji glasovnim instrukcijama vodi kroz cijeli postupak oživljavanja”, kazala je Simonovićeva “Vijestima”.
Iz ZHMPCG više puta su naglasili da je aparat vrlo jednostavan za upotrebu i da mogu da ga iskoriste i osobe bez iskustva, “tako što će jasno pratiti glasovne i tekstualne instrukcije koje daje sam aparat i pozvati Hitnu pomoć”.
ZHMP je ranije organizovao edukativne radionice za pravilnu upotrebu defibrilatora – za 263 osobe iz podgoričkog Doma zdravlja, za angažovane u službama zaštite i spasavanja, za pripadnike Ministarstva unutrašnjih poslova (MUP), za zaposlene na Aerodromu Podgorica, planinare/izviđače i za dio učenika volontera.
Kako je ranije saopšteno, automatski eksterni defibrilatori nabavljeni su u okviru IPA projekta Evropske unije RACE (Race for life).
”Vijesti” su pitanja o postavljanju defibrilatora uputile i domovima zdravlja u opštinama gdje ti uređaji postoje.
”Značaj defibrilatora na javnim površinama je velik u smislu ukazivanja prve pomoći, odnosno pravovremenog reagovanja pa do momenta dolaska ekipe hitne pomoći. Svi građani mogu da koriste automatski defibrilator koji je jednostavan za upotrebu. Neophodno je samo pratiti instrukcije koje sam aparat daje. Osim medicinskih, aparat mogu koristiti i građani koji nisu medicinske struke”, kazali su iz Doma zdravlja Tivat.
Dodali su i da ako je neko od građana zainteresovan da detaljnije nauči kako se koristi ovaj aparat, uvijek može da se obrati medicinskom osoblju te ustanove i da će im oni rado izaći u susret.
Iz ulcinjskog Doma zdravlja, uz naglašenu potrebu za takvim uređajima na javnim površinama, na dio pitanja o tome ko sve može da koristi AED, stiže malo drugačiji odgovor.
”Postavljanje defibrilatora na javnim mjestima, naročito onim koji podrazumijevaju gravitiranje većeg broja ljudi (tržni centri, aerodromi, autobuske i željezničke stanice, veća kupališta) od velikog je interesa, imajući u vidu da najveći broj osoba sa akutnim srčanim zastojem umire upravo zbog nepružanja adekvatne pomoći u prvih nekoliko minuta. To bi umnogome olakšalo i rad ljekara, jer često nisu u mogućnosti na vrijeme stići na mjesto događaja i pružiti medicinsku pomoć. Za upotrebu defibrilatora može biti obučen svako ko želi ili ga određeni kolektiv odredi, ali treba naglasiti da samo obučeno lice može i smije upravljati uređajem”, rekao je dr Jasmin Hodžić.
Kazao je i da nisu upoznati sa time da postoje organizovani edukativni programi za upotrebu defibrilatora i uopšte pružanje prve pomoći.
”Samim tim ni dovoljan broj osposobljenih i obučenih osoba, pa smatramo da bi tako nešto trebalo pokrenuti i organizovati”, kazao je on.
Iz kotorskog, te domova zdravlja Budva i Cetinje, redakciju su uputili na ZHMPCG.
Ni ZHMPCG, ni nadležni domova zdravlja u okviru kojih su postavljeni automatski eksterni defibrilatori, nisu odgovorili i da li je od februara, kada su uređaji postavljeni, zabilježili i da je zahvaljujući tim uređajima nekome spasen život.
U Nikšiću je u oktobru nepoznata osoba oštetila defibrilator koji je postavljen na javnoj površini kod Doma zdravlja Nikšić. Iz ZHMPCG tada su apelovali na javnost da se ne uništava medicinska oprema koja građanima spasava živote. O incidentu su, kako je tada saopšteno, obavijestili Centar bezbjednosti Nikšić.
