Društvo
IJZ: Raste broj pušača u Crnoj Gori
U Crnoj Gori se, među pripadnicima odrasle populacije, od 15 do 64 godina, u posljednjoj deceniji evidentira tendencija rasta prevalencije upotrebe duvanskih proizvoda, saopšteno je iz Instituta za javno zdravlje (IJZ). Iz te zdravstvene ustanove kazali su da, prema podacima posljednjeg istraživanja ponašanja stanovništva, zastupljenost pušača u opštoj populaciji iznosi 35,4 odsto, što je značajno
Foto: IJZ
U Crnoj Gori se, među pripadnicima odrasle populacije, od 15 do 64 godina, u posljednjoj deceniji evidentira tendencija rasta prevalencije upotrebe duvanskih proizvoda, saopšteno je iz Instituta za javno zdravlje (IJZ).
Iz te zdravstvene ustanove kazali su da, prema podacima posljednjeg istraživanja ponašanja stanovništva, zastupljenost pušača u opštoj populaciji iznosi 35,4 odsto, što je značajno više u odnosu na evropsku populaciju.
Navedeno istraživanje je pokazalo da je, još 17,1 odsto populacije nekada tokom života koristilo duvanske proizvode, što znači da je samo 47,6 odsto ili manje od polovine stanovnika tokom cijelog života apstiniralo od pušenja – kaže se u saopštenju.
Iz IJZ-a su naveli da je među ženama u Crnoj Gori zabilježeno 34,5 odsto onh koji koriste duvanske proizvode, što je značajno više u poređenju i sa Evropom, a posebno sa svjetom.
Pri tome, treba naglasiti da je u populaciji mlađih žena, starosti između 15 i 24 godine, prevalencija veća, za čak jedan odsto, nego među muškarcima iste starosti – rekli su iz Instituta.
Kako su kazali, procjenjuje se da su promjene u vrijednostima i vjerovanjima uslovile promjene u stavovima kod crnogorskih žena, što je uslovilo i promjene u njihovom ponašanju.
Iz IJZ-a su rekli je, s obzirom da su novi obrasci ponašanja u Crnoj Gori kada je riječ o upotrebi duvanskih proizvoda neusklađeni sa zdravljem, razumljivo da se komplikacije upotrebe duvanskih proizvoda javljaju u sve ranije kod žena i da su ishodi sve češće ozbiljniji i komplikovaniji za tretman.
Osim toga, zbog pušenja žena u trudnoći i tokom ranog razvoja djeteta, komplikacije su često evidentne i dječijem dobu – upozorili su iz IJZ-a.
Oni su naveli da su podaci pokazali da je prevalencije pušenja u populaciji Crne Gore najviša među stanovništvom starosti između 45 i 54 godina, gdje je iznosila gotovo 45 odsto.
Iz IJZ-a su istakli da se ostvaruje značajan rast vrijednosti tog pokazatelja i među mladima.
Naime, broj korisnika duvanskih proizvoda je značajno povećan i među petnaestogodišnjacima (GYTS) i među šesnaestogodišnjacima (ESPAD) – dodali su iz IJZ-a.
Kako su rekli, posebno je povećana zastupljenost mladih pušača muškog pola i iznosi oko 11 odsto među petnaestogodišnjacima, što je dvostruko više u odnosu na predhodno istraživanje.
Iz IJZ-a su naveli da je zastupljenost među šesnaestogodišnjacima iznosila 18 odsto, što je značajno više nego u prethodnom istom istraživanju.
Kod djevojaka se bilježi tendencija povećanja nakon 16. godine i u 18-oj je bila veća nego kod vršnjaka muškog pola – kaže se u saopštenju.
Navodi se da je, s obzirom na to da su pomenuta istraživanja ukazala da se sve češće smanjuje starosna dob kada se počinje sa eksperimentisanjem sa duvanom, razumljivo da su i komplikacije nastale zbog upotrebe sve izraženije i kompleksnije.
Osim toga, dokazano je da je nikotin iz duvana uzrok pojave bolesti zavisnosti, koja je, kod mladih, vrlo često povezana sa upotrebom drugih psiho-aktivnih supstancije, tokom života – dodaje se u saopštenju.
Iz Instituta su rekli da je duvanska zavisnost priznata kao bolest u Međunarodnoj klasifikaciji bolesti Svjetske zdravstvene organizacije i Američkom psihijatrijskom udruženju za dijagnostiku i statistiku.
Komplikacije upotrebe duvanskih proizvoda se mogu sagledati u različitim aspektima, ali su zdravstvene sa najtežim posljedicama, a pri tome su preventabilnog karaktera – kazali su iz IJZ-a.
Kako su naveli, već duže vrijeme se ističe ozbiljnost upotrebe duvana, jer ono uzrokuje oboljenja respiratornog, kardivaskularnog, a dokazano je da afektira i sve ostale organe u tijelu.
Iz IJZ-a su istakli da se povećava i rizik nastanka velikog broja različitih malignih bolesti.
Naime, postoje dokazana korelacija između pušenja i karcinoma pluća, kao najteže komplikacije upotrebe duvana – naveli su iz Instituta.
U Crnoj Gori, kako su rekli, raste prevalencija karcinoma pluća, sa sve većim učešćem žena u strukturi oboljelih, što se povezuje sa sve većom zastupljenošću žena među pušačima.
Iz IJZ-a su upozorili da se osim karcinoma pluća, duvan povezuje sa malignim oboljenjima drugih organa.
Kao što su: usna duplja, usane, grla (ždrijela i grkljana), jednjaka, uzrokuju mijeloidne leukemije, rak nosnih i paranazalnih sinusa, debelog crijeva, bubrega, jetre, pankreasa, želuca, jajnika, donjeg urinarnog trakta (uključujući bešiku, ureter i bubrežnu karlicu) – navodi se u saopštenju.
Ističe se da su neke studije pokazale vezu između pušenja duvana i povećanog rizika od raka dojke, a poznato je da pušenje povećava rizik od raka grlića materice kod žena zaraženih humanim papiloma virusom.
Autori ističu da, zbog vrlo teških posljedica, upotreba duvanskih proizvoda zahtijeva, kao i ostale bolesti vrlo ozbiljan pristup u smislu promocije nekorišćenja, prevencije korišćenja, odvikavanja i adekvatnog i kompetentnog tremana posljedica – kaže se u saopštenju.
Iz Instituta su kazali da je ograničenje upotrebe duvanskih proizvoda na javnim mjestima u Crnoj Gori značajno unaprijeđeno, ali da još uvijek postoje mogućnosti za poboljšanje.
Oni su ukazali da najveći broj mladih i sada smatra da se duvanski proizvodi veoma lako nabavljaju i da su njima dostupni, iako je zakonska zabrana prodaje duvanskih proizvoda maloljetnicima na snazi.
Cijene cigareta su povećane, ali još nijesu dostigle vrijednosti po kojima se prodaju u zemljama u kojima kontrola duvana ima dugu tradiciju – rekli su iz IJZ-a.
Kako su kazali, mladi nepušači navode da se smanjuje izloženost pasivnom uticaju duvanskog dima u kućama, ali da su izloženi uticaju na javnim mjestima, zbog upotrebe duvana od strane njihovih vršnjaka.
Izvor: Mina
Društvo
Uskoro sankcije za roditelje koji zanemaruju djecu
Veća odgovornost biće i na prosvjetnim radnicima.
Iako već postoje akti koji regulišu i strogo zabranjuju svaki vid nasilja u školama, izmjenama Zakona o obrazovanju i vaspitanju, konačno će se doći do odgovornosti svih aktera.
Predsjednica Udruženja Roditelji Kristina Mihajlović kazala je da su iz te organizacije insistirali da se zakonom regulišu prava i obaveze roditelja, te sankcionišu oni koji zanemaruju djecu.
Predviđeno je da se u zakonu nađe kad roditelji ne sarađuju sa školom, šta se dešava u onim situacijama kada ne žele, kada postoje određeni problem ili kada roditelji ne vode adekvatno brigu o djetetu koje možda pravi neke probleme unutar škole – rekla je Mihailović za Radio Crne Gore.
Tako će škole morati da obavijeste ministarstvo, nadležni organ i ustanovu socijalne zaštite ukoliko roditelj učestalo zanemaruje obaveze predviđene propisom.
Veća odgovornost, ističe Mihajlović, biće i na prosvjetnim radnicima.
Direktor obrazovne ustanove uz mišljenje nastavničkog odnosno stručnog vijeća može tražiti da se rad nastavnika nađe pod lupom i to ukoliko ne ostvari kvalitet nastave u skladu sa standardima.
Nije suština da se neko otpusti – rekla je Mihajlović.
Podrška i iz Sindikata
Nacrtom zakona precizira se i način zapošljavanja u školama, koji je do sada mnogo puta kritikovan. Podršku u takvom rješenju daju iz sindikata prosvjete, potvrdio je predsjednik Radomir Božović.
Prva stvar koju želim da naglasim je da se poslije 20 i više godina vraćaju kriterijumi za zapošljavanje nastavnika i radnika u obrazovanju. To moramo da pozdravimo – kazao je on.
Božović naglašava da se roditeljima moraju nametnuti veće obaveze prilikom kontrole i vaspitanja djece.
Obično kada roditeljima naglasimo da dijete mora više da uči i redovnije da dolazi, nemamo baš najbolju saradnju. Zato nam se dešavaju ti propusti i učenik ima veliki broj jedinica, veliki broj neopravdanih izostanaka… Kad se škola obrati Centru za socijalno staranje, onda dolazi do problema – ukazao je on.
Božović smatra da roditelji djecu moraju da nametnu veće obaveze prilikom kontrole i vaspitanja svoje djece.
Roditelji djecu često prepuste školi – rekao je Božović.
Javna rasprava o nacrtu Zakona o izmjenama i dopunama opšteg zakona o obrazovanju i vaspitanju trajaće do 20. oktobra.
Primjedbe, prijedloge i sugestije zainteresovani mogu dostaviti Ministarstvu prosvjete, nauke i inovacija u pisanoj formi, poručili su iz tog resora.
Izvor: RTCG
Društvo
Problemi zbog nevremena na Cetinju, nadležne službe na terenu
Nadležne službe pratiće situaciju tokom dana i preduzimati sve potrebne mjere kako bi se šteta što prije sanirala.
Zbog intenzivnih padavina i olujnog vjetra koji su zahvatili područje Cetinja u proteklim satima, došlo je do poteškoća u funkcionisanju grada, saopšteno je iz gradske uprave.
Obilna kiša izazvala je probleme u saobraćaju, a jak vjetar uzrokovao oštećenja na infrastrukturi i oborio više stabala. Pojedine saobraćajnice privremeno su zatvorene za saobraćaj. Sve nadležne službe, uključujući Službu zaštite i spašavanja, Komunalno preduzeće i Komunalnu policiju, nalaze se na terenu i intenzivno rade na sanaciji štete – navodi se u saopštenju.
Nadležne službe kako ističu, pratiće situaciju tokom dana i preduzimati sve potrebne mjere kako bi se šteta što prije sanirala.
Servisi
U petak obilnije padavine
Očekuje se južni vjetar koji će povremeno biti jak, na udare i olujni.
U većem dijelu Crne Gore sjutra se očekuju obilne padavine, a najviša dnevna temperatura iznosiće 24 stepena.
Kako je saopšteno iz Zavoda za hidrometeorologiju i seizmologiju, noćas i sjutra prijepodne, a u istočnim i sjeveroistočnim predjelima moguće i poslijepodne, očekuje se često umjerena do jaka kiša ili pljuskovi sa grmljavinom.
Očekuje se južni vjetar koji će povremeno biti jak, na udare i olujni.
U drugom dijelu dana i tokom noći djelimično razvedravanje, uz samo ponegdje malo kiše.
Poslijepodne će i južni vjetar znatno oslabiti.
Jutarnja temperatura vazduha od 13 do 22, najviša dnevna od 15 do 24 stepena.
Društvo
Gradske službe u pripravnosti, uprkos nevremenu obilaze teren
Radnici Komunalnog preduzeća sjutra će u ranim jutarnjim satima sanirati svu štetu nastalu tokom nevremena
Jaka kiša i vjetar tokom dana nijesu uzrokovali veće probleme na Cetinju.
Uprkos lošim vremenskim uslovima radnici Komunalnog preduzeća i Komunalne policije su na terenu i uklanjaju polomljene grane s kolovoza.
Vjetar je oborio zaštitnu ogradu postavljenu duž Njegoševe ulice.
Kako je Cetinjskom listu kazao direktor Komunalnog preduzeća Boško Dragutinović, oborena su dva stabla koja trenutno ne ometaju saobraćaj.
Radnici će večeras i tokom noćnih sati obilaziti grad, a sjutra će u ranim jutarnjim satima sanirati svu štetu nastalu tokom nevremena – kazao je Dragutinović.
Pripadnici Službe zaštite i spašavanja Prijestonice Cetinje tokom dana nijesu imali intervencija, ali su, prema riječima načelnika Miloša Ćećanovića, u pripravnosti i spremni da intervenišu na poziv građana.
Podsjećamo, iz Zavoda za hidrometeorologiju i seizmologiju (ZHMS) saopšteno je da će danas i sjutra područje Crne Gore biti pod uticajem ciklonske aktivnosti, koja će usloviti nestabilne vremenske prilike i obilne padavine.
Očekuju se intenzivne padavine, obilne količine kiše, naročito u noći između četvrtka i petka, kao i u petak tokom prvog dijela dana, kada mjestimično može pasti 150-200 l/m2. Od sredine dana u petak u jugozapadnim, a u popodnevnim satima u većem dijelu zemlje padavine će oslabiti ili prestati – saopšteno je iz ZHMS.
Vjetar će, kako je najavljeno, biti južnih smjerova, umjeren do jak, u noći između četvrtka i petka i u petak tokom prvog dijela dana, na udare olujne jačine.
Za dane vikenda će doći do popunjavanja odnosno slabljenja ciklonske cirkulacije, ali će i dalje biti uslova za povremenu kišu ili lokalne pljuskove sa grmljavinom. Kao posljedica obilne kiše lokalno su mogući problemi sa obilnom količinom vode, posebno u urbanim sredinama, na bujičnim tokovima i duž saobraćajnica koje presijecaju planinske kosine – saopšteno je iz ZHMS.
Podsjećamo, iz Direktorata za zaštitu i spašavanje MUP-a apelovali su na građane da prate zvanična saopštenja i preduzmu mjere zaštite kako bi umanjili potencijalne posljedice ovih vremenskih nepogoda.
Sport
Evo zašto je fudbal najvažnija sporedna stvar na svijetu
Prema radnom dokumentu Ekonomske škole u Barseloni, koristeći podatke španskog socijalnog osiguranja, tokom tog Svjetskog prvenstva, organizovanog od 20. novembra do 18. decembra 2022. godine u Kataru, zabilježeno je na dvevnom nivou “višak” od 1.000 muškaraca na odsustvu.
Broj muškaraca koji su u Španiji uzimali roditeljsko odsustvo povećao se tokom Svjetskog prvenstva u fudbalu 2022. godine, prema danas objavljenoj studiji, koja sugeriše da je mogućnost gledanja utakmica bila važna u njihovoj odluci.
Prema radnom dokumentu Ekonomske škole u Barseloni, koristeći podatke španskog socijalnog osiguranja, tokom tog Svjetskog prvenstva, organizovanog od 20. novembra do 18. decembra 2022. godine u Kataru, zabilježeno je na dnevnom nivou “višak” od 1.000 muškaraca na odsustvu.
Tokom tog perioda, međutim, nije bilo porasta zahtjeva za porodiljsko odsustvo majki, precizira studija pod naslovom “Korišćenje vremena očeva tokom porodiljskog odsustva: briga o djeci ili slobodno vrijeme?”
Nije povećano ni korišćenje porodiljskog odsustva među samozaposlenim radnicima, poznatim po fleksibilnijem radnom vremenu.
“Ove rezultate tumačimo kao direktan dokaz da su očevi (barem neki od njih) iskoristili period odsustva za aktivnosti koje nisu vezane za brigu o djeci”, navodi se u dokumentu trojice ekonomista.
U Španiji i očevi i majke imaju pravo na 16 nedjelja plaćenog odsustva od 2021. godine kada im se dete rodi.
To odsustvo se može koristiti odjednom ili isprekidano tokom prvih 12 mjeseci života djeteta.
Fudbal je izuzetno popularan sport u Španiji, a Svjetsko prvenstvo 2022. godine bilo je jedan od najgledanijih događaja na televiziji u toj zemlji.
Izvor: Beta
Sport
Uvodi se treći prelazni rok
On bi bio na snazi u periodu od 1. do 10. juna, sa idejom da se pruži prilika učesnicima Svjetskog prvenstva za klubove da se pojačaju pred učešće.
Svjetska kuća fudbala (FIFA) sprema se da uvede još jednu veliku evolucionarnu promjenu.
Decenijama unazad naučili smo na dva prelazna roka, ljetnji i zimski, a od 2025. godine će se i to promijeniti.
FIFA je, naime, odlučila da uvede treći transfer period, i to u trajanju od samo 10 dana.
On bi bio na snazi u periodu od 1. do 10. juna, sa idejom da se pruži prilika učesnicima Svjetskog prvenstva za klubove da se pojačaju pred učešće.
To takmičenje održaće se na 11 stadiona u Sjedinjenim Američkim Državama od 15. juna do 13. jula.
Klubovi i igrači su se uveliko već žalili na činjenicu da igraju previše utakmica i da su uslovi postali neljudski. Održavanjem SP za klubove, igrači neće imati vremena za ljetnji odmor.
Rodri i određeni veliki igrači su čak najavili štrajk, pa je ova odluka FIFA, vjerovatno, sa ciljem da to spriječi.
Izvor: B92