Nobelova nagrada za književnost za 2023. godinu dodeljena je Norvežaninu Jonu Foseu, jednom od najpoznatijih i najpriznatijih svjetskih dramaturga, čije se drame se izvode na mnogim scenama u pozorištima u Evropi i svijetu.
Fose je dobitnik mnogih međunarodnih nagrada.
Švedska akademija u Stokholmu pohvalila je njegove inovativne drame i prozu i što je u djelima „izložio ljudsku anksioznost i ambivalentnost u srži”.
Prema obrazloženju, Foseova djela daju glas onima kojima je obično uskraćeno pravo da govore.
Njegova djela su prevedena na mnoge jezike.
Rođen 1959. godine, njegova djela obuhvataju 40 predstava, mnoštvo romana, eseja, knjiga za djecu i prevoda.
Po saznanju da je dobio prestižnu nagradu, Fose je rekao da su ga preplavile emocije i da je pomalo uplašen dobijanjem prestižne nagrade.
Nobelova nagrada za književnost dodjeljuje se od 1901. godine, a prvi dobitnik bio je francuski pisac Sili Pridom.
Među prethodnim dobitnicima Nobelove nagrade su i Ivo Andrić, jedini jugoslovenski Nobelovac, Ernest Hemingvej, Gabrijel Garsija Markes, Pablo Neruda, Rabindranat Tagore, Harold Pinter, Peter Handke i Bob Dilan.
Među favoritima za ovogodišnju Nobelovu nagradu smatrani su i Kineskinja Čan Ksue, kanadska spisateljica Margaret Etvud i kao i ser Salman Ruždi.
Ruždi je najpoznatiji po romanu Satanski stihovi iz 1988. godine, koju su mnogi muslimani širom svijeta proglasili bogohulnom.
Nekoliko mjeseci po objavljivanju, roman je zabranjen u nekoliko zemalja i izazvao je proteste među muslimanskim svijetom.
Ruždi je prošle godine napadnut nožem na književnom festivalu u Njujorku, ali je preživeo.
Kineska avangardna spisateljica Čan Ksue je ranije bila nominovana za međunarodnu Bukerovu nagradu za roman Ljubav u novom milenijumu.
Potiče iz velike porodice sa osmoro djece, a rođena je samo nekoliko godina prije kineske kulturne revolucije, koja je zemlju gurnula u skoro deceniju haosa i krvoprolića.
Kada je nastupila tvrdolinijaška komunistička revolucija, njeni roditelji protjerani su iz grada na selo i primorani na fizički rad.
Njen otac je bio direktor jednog lista, a majka radila u istoj redakciji.
Zbog stroge kazne i protjerivanja na selo, Čan Ksue je završila samo osnovnu školu i nije mogla da nastavi školovanje.
Počela je da piše romane tek u 30. godini.
Kao potencijalni dobitnici ovogodišnje Nobelove nagrade pominjani su i Ljudmila Ulickaja, Haruki Murakami, Laslo Krasnahorkai, Džerald Marnejn i Ismail Kadare.
IZVOR: BBC