Crna Gora je na putu da postane dom prvog hranilišta za bjeloglave supove, čime će se značajno doprinijeti očuvanju ove ugrožene vrste. Centar za zaštitu i proučavanje ptica (CZIP)  objavio je da su dobili  dozvolu od Agencije za zaštitu životne sredine za formiranje hranilišta za prihranu bjeloglavih supova u Parku prirode Piva. Ovo hranilište će biti ključno za podršku balkanskoj populaciji bjeloglavih supova, koji su značajni za ekosistem.

Bjeloglavi supovi su jedna od četiri vrste lešinara koje se mogu sresti u Evropi. Radi se o krupnoj ptici čiji raspon krila doseže skoro tri metra, a može dostići težinu od 7,5 do 11 kilograma. Lešinari igraju ključnu ulogu u ekosistemu kao čistači prirode, ishranom uginulim životinjama ubrzavaju njihovu bezbjednu razgradnju i sprječavaju potencijalno širenje zaraza –  navodi se u objavi CZIP-a na društvenim mrežama.

Nekada su bjeloglavi supovi nastanjivali kanjone Morače, Tare i Cijevne, ali danas ih je moguće vidjeti tek prilikom rijetkih posjeta ili u prolazu.

Glavne prijetnje po njihov opstanak su trovanje, kolizija, nedostatak hrane, uništavanja staništa. Nedavna posjeta bjeloglavih supova u blizini Pljevalja, koju su zabilježili građani, pokazuje da bi ovo hranilište moglo biti ključno za njihov povratak. Ove ptice često prelaze stotine kilometara u potrazi za hranom, što nas ohrabruje da će novo hranilište u Parku prirode Piva biti redovno posjećivano – poručuju iz CZIP-a.

Trenutno, bjeloglavi supovi se ne gnijezde u Crnoj Gori, ali CZIP se nada da bi novo hranilište moglo privući parove supova i omogućiti im da ponovo zasnuju gnijezdo.

Postoji nada da bi neki par, privučen hranilištem, mogao odlučiti da ovdje svije gnijezdo. To bi bio ogroman korak za povratak ove vrste u naše krajeve – ističu iz Centra.

Od 1950-ih do 1980-ih godina, brojnost bjeloglavih supova opala je usled masovnog trovanja vukova i šakala. Međutim, sada se preduzimaju konkretni koraci ka obnovi njihove populacije.

Danas radimo na ispravljanju tih grešaka i vraćanju ovih neprocjenjivih čuvara prirode – zaključuju iz CZIP-a.

Nakon jučerašnjih obilnih padavina praćenih vjetrom, koje su izazvale brojne probleme građanima u čije je kuće, podrumske prostorije i ulaze stambenih zgrada prodrla voda, ali i poteškoće u saobraćaju, danas je situacija u gradu stabilna.

Ekipe Službe zaštite i spašavanja Prijestonice Cetinje, prema riječima načelnika Miloša Ćećanovića, rano jutros obišle su teren.

Voda se baš brzo povukla sa svih lokacija, i na starom i na novom Ponoru, pa i sa podvožnjaka gdje je sinoć oko 12 sati bio visok nivo. Prestanak padavina i vjetar učinili su svoje, tako da se situacija normalizovala jutros – kazao je Ćećanović.

Na Cetinju je, prema podacima Zavoda za meteorologiju i seizmologiju, tokom jučerašnjeg dana palo 208 litara kiše po metru kvadratnome.

Meteorolozi za danas i sjutra najavljuju pretežno sunčano vrijeme s najvišom dnevnom temperaturom vazduha do 15 stepeni.

Dio naselja Gruda i Donje polje bez struje je od juče, nakon što je usljed nevremena koje je zahvatilo Cetinje došlo do pada i oštećenja trafostanice (TS 10/0,4 kV).

Radnici Crnogorskog elektrodistributivnog sistema (CEDIS) danas su donijeli novu trafostanicu i rade na vađenju stare i spajanju nove na elektromrežu.

Iz CEDIS-a ne mogu sa sigurnošću da kažu kada će struja biti puštena u tom dijelu grada.

Nezvanične prognoze govore da će uredno snabdijevanje električnom energijom biti uspostavljeno sjutra ujutro ili rano popodne.

Trafostanica se nalazi na zemljištu na kojem se, prema informaciji koju je CEDIS objavio juče, odvijaju pripreme za građevinske radove, “preciznije gdje je ranije iskopana rupa od strane nepoznatog lica i potkopana trafostanica, a o čemu i svjedoče zabilješke Komunalne inspekcije”. Usljed obilnih padavina došlo je do urušavanja zemljišta, što je, kako su naveli, uzrokovalo pad pomenute trafostanice.

Kriminalistička policija rasvijetlila je u potpunosti ubistvo u Podgorici kada su 6. novembra na kružnom toku usmrćeni Cetinjani Petar Lipovina i Žarko Pejaković.

To je saopštio danas na konferenciji za novinare Lazar Šćepanović, v.d. pomoćnika direktora za Sektor za borbu protiv kriminala.

Dodao je da su u toku te istrage procesuirali osam lica i da je među njima direktni izvršilac – L.V. iz Nikšića.

On je dodao da su među procesuiranima i lica iz Srbije.

Šćepanović je saopštio da je prvo uhapšen Sava Kaluđerović, a potom Aleksandar Dacic, Nikoleta Uskoković, Miljana Marijanović, T. R. F. (41) iz Andrijevice, te direktni izvršioci C.A. (28) iz Beograda i V.L. iz Nikšića.

Jedan od osumnjičenih, direktni izvršilac, krajem maja 2024. godine je pušten iz pritvora zbog nedonošenja prvostepene presude.

Ovaj rezultat nije konačan, nastavljamo na rasvjetljavanju i otkrivanju svih lica koja su učestvovala u izvršenju krivičnog djela – kazao je Šćepanović.

Izvor: RTCG

Prema preliminarnim podacima platnog bilansa za devet mjeseci ove godine (januar – septembar) prihodi od turizma iznosili su 1.311,67 milijardi eura, što je za 3,64% (50 miliona) manje nego u istom periodu prethodne godine kada su prihodi od turizma iznosili 1.361,19 milijardi eura.

Ovo je zvanično “Vijestima” rečeno u centralnoj banci (CBCG).

Pad prihoda od turizma posljedica je pada broja noćenja stranih turista – kazala je direktorica Sektora za finansijsku stabilnost, istraživanja i statistiku Marijana Mitrović Mijatović.

Iz CBCG je pojašnjeno da rade procjenu prihoda od stranih turista isključivo za potrebe izrade statistike platnog bilansa, te da nema informaciju o ukupnim prihodima od turizma.

Naime, prema metodologiji Međunarodnog monetarnog fonda propisanoj u Priručniku za platni bilans, podaci o prihodima i rashodima od turizma u platnom bilansu prikazuju se u okviru pozicije putovanja. Ova pozicija obuhvata ukupnu potrošnju robe i usluga od strane nerezidenata, odnosno stranih turista tokom boravka u turističkoj zemlji kraće od godinu dana. Platni promet sa inostranstvom (ITRS), u kontekstu prihoda od turizma, obuhvata samo promet ostvaren putem bankarskih transkacija, te ne može biti jedini relevantni pokazatelj za podatke platnog bilansa. Naime, prihodi od turizma u platnom bilansu najvećim dijelom se odnose na procjenu prihoda koja se vrši na bazi metodologije koja je uspostavljena u saradnji sa međunarodnim ekspertima – pojasnila je Mitrović Mijatović.

Prema preliminarnim podacima za devet mjeseci najveći procijenjeni prihodi od turizma zabilježeni su u primorskim opštinama i iznosili su 1.072,66 milijardi ili 3,85% manje nego u istom periodu prethodne godine. U planinskim opštinama zabilježeni su prihodi od 13,20 miliona eura, što predstavlja povećanje od 10,35% u odnosu na isti period 2023. godine, dok je u Podgorici zabilježeni prihod ostao na približno istom nivou i iznosio je 30,94 miliona eura.

Prihodi od turizma u 2023. godini iznosili su 21,65% BDP-a, dok su prema posljednjim dostupnim podacima u periodu januar – jun 2024. godine iznosili 13,54% BDP-a. Podatak za BDP za treći kvartal 2024. godine nije raspoloživ – navela je Mitrović Mijatović.

Ona je pojasnila da pored direktnih efekata, značajni su i indirektni efekti razvoja turizma u Crnoj Gori.

Evidentan je uticaj turizma na saobraćaj kroz povećanje prometa putnika i roba. Naime, prevoz putnika u prvih devet mjeseci 2024. godine, u odnosu na isti period prethodne godine bilježi rast u svim vidovima saobraćaja: u željezničkom za 3,54%, drumskom za 8,87% i prevozu putnika na aerodromima za 16,48%, transport određenih proizvoda koji su predmet potrošnje u turizmu i slično. Takođe, turizam ima pozitivan uticaj na kretanja u oblasti poljoprivrede, kao i rast proizvodnje prehrambenih proizvoda (16,5% za devet mjeseci ove godine) i pića (rast od 1,4%) – navela je Mitrović Mijatović.

Koristi od razvoja turizma, prema njenim riječima, imaju i trgovina na malo, čiji promet se povećava posebno tokom turističke sezone (prema preliminarnim podacima u tekućim cijenama, godišnja stopa rasta u septembru 2024. godine iznosila je 6,0%; 9,6% u prvih devet mjeseci) i zanatstvo-kućna radinost (proizvodnja i prodaja suvenira, karakterističnih proizvoda za crnogorsko podneblje).

Zahvaljujući turizmu izvoze se, odnosno valorizuju dobra koja ne bi mogla biti objekat razmjene, kao što su prirodna i kulturna dobra. Značajni su i prihodi budžeta po osnovu boravišne takse (u 2023. godišnji rast od 27,4%), koji su rezultat turističkih aktivnosti. Pored ovih efekata turizma, treba imati u vidu i uticaj na uvoz. Naime, značajan dio roba koje služe za zadovoljenje potreba turističke potrošnje Crna Gora uvozi, što utiče na smanjenje ukupnih efekata turizma, jer se jedan dio ostvarenih prihoda od turizma koristi za plaćanje uvoza robe. Takođe, deficit radne snage tokom sezone se rješava angažovanjem značajnog broj nerezidenata u turizmu, što utiče na odliv sredstava iz zemlje i umanjuje ukupne efekte turizma – kazala je Mitrović Mijatović.

Prvi pad prihoda od obnove nezavisnosti

Turistička sezona, umjesto zamajca ekonomskom rastu, donijela je pad prihoda u prva tri kvartala ove godine od skoro četiri odsto u odnosu na isti period prošle godine, ili oko 50 miliona eura kazao je predsjednik Crne Gore Jakov Milatović.

Istovremeno, kako je rekao, zabilježen je pad broja noćenja za više od pet odsto.

Ovo je prvi put od obnove nezavisnosti Crne Gore, izuzev pandemijske 2020. godine, da se prihodi od turizma smanjuju u poređenju sa prethodnom godinom – istakao je Milatović u objavi na Iksu.

Izvor: Vijesti

Promocija nove knjige uglednoga crnogorskog književnika, esejiste i književnoga kritičara Borislava Jovanovića “Pozivno pismo literature” održana je sinoć u Svečanoj sali Fakulteta za crnogorski jezik i književnost.

O knjizi su, pored autora, govorili istoričarka književnosti Sofija Kalezić i književnica Dragana Kršenković-Brković. Moderatorka programa bila je studentkinja master studija Sofija Lopičić.

Ukazujući na osobenosti nove knjige Borislava Jovanovića, recenzentkinja knjige Dragana Kršenković-Brković istakla je da je Pozivno pismo literature pisano u formi fragmenata, kao dnevnik te dodala:

U knjizi “Pozivno pismo literature” autor je i svedok i učesnik događaja. On promišlja o crnogorskoj književnosti nastajaloj kroz vekove. On beleži šta se dešavalo na crnogorskoj književnoj sceni od druge polovine 20. veka do danas. On se priseća svog ‘autografskog intimiteta i trajne korespondencije s literaturom’. Takvim viđenjem i tumačenjem, dnevnička hronika svakodnevnog bitisanja u književnosti, naslovljena Pozivno pismo literature, dobila je još jednu dimenziju. Ona je postala autentični autorov dijalog sa sredinom u kojoj živi, sa samim sobom i s vremenom koje protiče.

Istoričarka književnosti Sofija Kalezić istakla je da je Borislav Jovanović autor izuzetne stvaralačke biografije koji je ostvario impozantan kreativni opus, oličen kako u knjigama esejistike i književne kritike tako i u romansijerstvu, zbirkama priča, stvaralaštvu za đecu i mlade te drugim literarnim vrstama i žanrovima. Ocjenjujući da je knjiga Pozivno pismo literature multižanrovsko djelo kroz koje je autor aktuelizovao društvenu i literarnu zbilju svog doba, provjeravao vrijednosti i kritičke sudove savremenih pisaca i sopstvenoga stvaralačkoga puta sa zanimljivim i originalnim opservacijama, Kalezić je naglasila:

Ovo je djelo koje govori o ličnom odnosu prema kreativnom činu, o iskonskoj ljubavi prema vlastitoj profesiji koja je neodvojiva od autorove privatnosti, o putovanjima u nepoznate predjele i svjetove putem literature. U ostvarenju Pozivno pismo literature Jovanović ima mnogostruku ulogu – kao pisac, čitalac, tumač literarnog, hroničar, pripovjedač i polemičar. Kroz originalni autorov dijalog sa svim što ga okružuje i što predstavlja dio njegovog iskustvenog i opservativnog svijeta, njegovih značenjskih dijapazona, možemo čitati ovu knjigu koja će u nama ostaviti neizbrisiv doživljaj.

Na kraju promocije publici se obratio autor iskazujući zadovoljstvo što je promocija organizovana na Fakultetu za crnogorski jezik i književnost, kako je istakao, „hramu crnogorske književne, lingvističke i nacionalne misli“.

Jovanović je konstatovao da mu je knjiga Pozivno pismo literature, koja je nastajala u dugome rasponu, najdraža knjiga koju je napisao jer mu je pomogla da sagleda ukupnost i njegove literature i ukupnost onoga što je literatura, osnosno umjetnost.

U nastavku izlaganja Jovanović se osvrnuo na formu dnevnika kao književne i kulturne mikrostrukture.

Književni dnevnik, u savremenoj verziji, je i dokument i komentar, i esejistički i književnoteorijski, književnoistorijski, istoriografski diskurs. Cio jedan književni mikroorganizam. I kao takav može biti dragocjen i za svoje i za tuđe vrijeme. Književni dnevnici nijesu samo registratura nekih detalja iz sfere književnog života, već su i književnost o književnosti. Upravo to njihovo književno i vanknjiževno cirkulisanje mogu biti primarno književnoistorijski i književnoteorijski servis. U svakom slučaju dnevnopis je intelektualni praktikum jednog pisca, ali i praktikum jednog vremena. Dnevnik je zapravo više od dnevnika. Svaki dnevnik hibridnog tipa slavi svoju slobodu – zaključio je Jovanović.

Borislav Jovanović rođen je 1941. godine u selu Gradac kod Danilovgrada. Završio je Filološki fakultet u Beogradu. Član je Crnogorskoga društva nezavisnih književnika, Crnogorskoga PEN centra i Matice crnogorske. Za svoj novinarski i književni rad dobio je brojna priznanja među kojima su nagrade „Risto Ratković“, „Crnogorac“, „Božo Bulatović“, „Limske večeri poezije“, „Boško Pušonjić“ i druge. Živi i stvara u Mojkovcu.