Rekordno visoke temperature vazduha i okeana, kao i rekordno mala površina antarktičkog morskog leda uzbunile su pojedine naučnike koji kažu da je brzina klimatskih promjena „bez presedana”, javlja BBC.
Opasni toplotni talasi koji su zahvatili Evropu mogli bi da nastave da obaraju rekorde, kažu Ujedinjene nacije.
Ovakve pojave ne bi trebalo odmah povezivati sa klimatskim promjenama zbog izrazite složenosti vremenskih okolnosti i okeana.
Istraživanja su u toku, ali naučnici već strahuju da se pojedina najgora predviđanja već obistinjuju.
„Ne znam za sličan period kada su sve komponente klimatskog sistema bile rekordne ili abnormalne”, kaže Tomas Smit, geograf životne sredine na Londonskoj školi ekonomije.
„Zemlja je sada neistražena teritorija” zbog globalnog zagrijevanja usljed sagorevanja fosilnih goriva i toplote koja je posljedica prvog El Ninja – prirodnog sistema zagrijevanja – od 2018. godine, kaže Paulo Cepi, predavač klimatskih nauka na Imperijalnom koledžu u Londonu.
BBC navodi četiri klimatska rekorda koja su oborena do sada ovog ljeta i šta oni znače.
Najtopliji zabilježeni dan u istoriji
Svijet je u julu doživio najtopliji dan do sada zabilježen, koji je oborio svjetski rekord ukupne prosječne temperature postavljen 2016. godine.
Prosečna svjetska temperatura se prvi put popela iznad 17 stepeni Celzijusa, dostigavši 17,08 stepeni 6. jula, saopštila je služba Evropske unije za praćenje klime Kopernikus.
Emisije iz sagorijevanja fosilnih goriva poput nafte, uglja i gasa glavni su uzroci što se planeta zagrijeva.
Sve ovo što se dešava se i predviđalo, zbog povećanja emisija gasova sa efektom staklene bašte, kaže klimatska naučnica dr Friderike Oto sa Imperijal koledža u Londonu.
„Za ove poraste isključivo su odgovorni ljudi”, kaže ona.
„Ako sam nečim iznenađena, to je da su rekordi oboreni u junu, dakle u prvoj polovini godine.
„El Ninjo obično nema globalni uticaj do prvih pet ili šest mjeseci njegovog razdoblja”, kaže i Smit.
El Ninjo je pojava koja prouzrokuje najmoćnije prirodne promjene klime.
On donosi topliju vodu na površinu u tropskom dijelu Pacifika, gurajući topliji vazduh u atmosferu i obično povećava svjetsku temperaturu vazduha.
Najviša zabilježena prosječna svjetska temperatura u junu
Prosječna svjetska temperatura u junu ove godine bila je 1,47 Celzijusa iznad prosječnih junskih temperatura u predindustrijskom periodu.
Ljudi su počeli da pumpaju emisije gasova sa efektom staklene bašte u atmosferu kada je počela industrijska revolucija oko 1800. godine.
Upitan da li bi ovakvo ljeto prognozirao pre deset godina, Smit kaže da su klimatski modeli dobri za dugoročna predviđanja vremenskih prilika, ali ne tako dobri i za predviđanja za narednih 10 godina.
„Modeli iz 1990-ih su dali prilično dobra predviđanja današnjice, ali imati tačna predviđanja za narednih 10 godina je veoma teško”, kaže on i dodaje:
„Hlađenja neće biti”.
Ekstremni morski toplotni talasi
Prosječna temperatura površine okeana oborila je rekorde za maj, jun i jul.
Približava se nivou iz 2016. godine kada je zabilježena najviša prosječna temperatura površine okeana.
Ali ono što naročito zabrinjava naučnike je ekstremno visoka temperatura površine sjevernog dijela Atlantskog okeana.
„Nikada nismo imali morske toplotne talase u ovom dijelu Atlantika. Nisam ovo očekivala”, kaže Danijela Šmit, profesorka nauka o Zemlji na Univerzitetu u Bristolu.
U junu su kod zapadne obale Irske temperature bile između četiri i pet stepeni Celzijusa iznad prosjeka, koje je Nacionalna uprava za okeane i atmosferu svrstala u toplotni talas kategorije 5, ili „iznad ekstremnih”.
Da li je ovaj toplotni talas neposredna posljedica klimatskih promjena je složeno pitanje, ali se rade ispitivanja, kaže profesorka Šmit.
Ono što je očigledno jeste da se svijet zagrijeva i da okeani upijaju većinu te toplote iz atmosfere, objašnjava ona.
„Naši modeli u obzir uzimaju i prirodnu varijabilnost klime, ali i dalje se dešavaju pojave koje nismo predvidjeli, ili barem ne još”, dodaje ona.
Naglašava i uticaj ove toplote na morske ekosisteme, koji proizvode 50 odsto kiseonika u svijetu.
„Kada govorimo o toplotnim talasima, ljudi obično misle na travu i drveće koji nestaju.
„Atlantik je pet stepeni Celzijusa topliji nego što bi trebalo da bude, a to znači da je organizmima potrebno 50 odsto više hrane samo da bi normalno funkcionisali”, kaže ona.
Rekordno malo antarktičkog morskog leda
Područje pokriveno morskim ledom na Antarktiku je rekordno malo za jul.
U poređenju sa prosjekom u periodu od 1981. do 2010. godine, nedostaje površina jednaka deset teritorija Velike Britanije.
Dok naučnici pokušavaju da pronađu vezu sa klimatskim promjenama, zvone zvona za uzbunu.
Zagrijevanje bi moglo da smanji površinu antarktičkog morskog leda, ali trenutni drastični pad može da bude i posljedica lokalnih vremenskih uslova ili okeanskih struja, objašnjava Kerolajn Holms iz Britanskog centra za istraživanje Antarktika.
Ona naglašava da se ne radi samo o tome da je rekord obaren, nego i za koliko.
„Ništa slično nismo ranije viđali u julu. To je 10 odsto niže od prethodnog minimuma, što je ogromna razlika”.
Dodaje da je to „još jedan znak da mi zapravo ne razumijemo brzinu promjena”.
Naučnici su vjerovali da će globalno zagrijevanje u nekom trenutku uticati na morski led na Antarktiku, i sve do 2015. se suprotstavljao trendu zagrijevanja drugih okeana”, kaže Holms.
„Može se reći da smo pali sa litice, ali ne znamo šta je u ovom slučaju na dnu litice”, kaže ona.
„Mislim da nas je ovo iznenadilo u smislu brzine kojom se promjena dogodila.
„Ovo sigurno nije najbolji scenario kojem smo se nadali – bliži je najgorem”, rekla je ona.
Naučnici kažu da se svakako može očekivati obaranje još rekorda do kraja ove i početkom sledeće godine.
Ali, ovo što se dešava bilo bi pogrešno nazvati „klimatskim kolapsom” ili „nezaustavljivim zagrijevanjem”, obazrivo kaže Oto.
Ovo je nova doba, ali „još imamo vremena da mnogima obezbedimo budućnost prijatnu za život”, kaže ona.
IZVOR: BBC
