Crnoj Gori treba jaka opozicija jer će, u protivnom, biti nastavljeno otvoreno kršenje Ustava i zakona, urušavanje institucija i endemsko partijsko zapošljavanje, samo sa akterima nove većine, smatra izvršna direktorica Centra za građansko obrazovanje Daliborka Uljarević.
“Ukoliko ljudi koji odlučuju u Demokratskoj partiji socijalista (DPS) razumiju da sad partija kreće sa brisanog prostora, onda će to uključiti i kadrovsko usklađivanje, odnosno povlačenje svih ili skoro svih kontroverznih kadrova, kao i drugačiji pristup koncipiranju politika, i prateće rebrandiranje”, dodala je Uljarević.
Ona je u intervjuu agenciji MINA kazala da, ukoliko takvo razumijevanje izostane, onda će to biti još jedan period nenadoknadivo izgubljenog vremena i veći pad iz kojeg se ne podiže.
“Međutim, suština je ovdje da, nevezano od toga kakvo ko ima mišljenje o DPS-u, Crnoj Gori treba jaka opozicija”, navela je Uljarević.
Ona je rekla da karakteristike dobre ili loše vlasti određuju kontrolni mehanizmi, kao i da je jedan od njih opozicija.
Uljarević je istakla da nema demokratske konsolidacije Crne Gore bez demokratske evolucije stranaka, kako sadašnje tako i bivše vlasti.
“Ako je ideja nove vladajuće većine da vlada sa 70 odsto i da su, recimo, najbolji na svijetu, a vidjeli smo da nijesu, važno je da znaju da im nije sve dozvoljeno”, kazala je Uljarević.
Ona je saopštila da se jedino se tako mogu uspostaviti, braniti ili jačati demokratski principi.
“U protivnom, imaćemo nastavak otvorenog kršenja Ustava i zakona, urušavanja institucija, endemsko partijsko zapošljavanje – samo sa akterima nove većine”, rekla je Uljarević.
Ona je kazala da nije dobro u postojećem crnogorskom kontekstu da klatno dvotrećinske većine bude na jednom polu jer bi to vodilo i promjenama Ustava.
To, kako je Uljarević navela, tek može imati ozbiljne posljedice i po karakter građanske države Crne Gore.
Prema njenim riječima, građani traže uspostavljanje političke odgovornosti – tu poruku šalju u kontinuitetu ali ona teško dopire do donosilaca odluka, a samim tim izostaje i očekivano sadržajno dinamiziranje unutrašnjih reformskih zahvata.
“I stoga suštinske promjene postaju neminovnost ne samo za DPS nego i za druge aktere, a kako se budu oni odnosili prema tim neminovnostima cijeniće građani na izborima koji će nastaviti da talasaju crnogorsko društvo dok ne dođe do dovoljne mjere pročišćenja”, rekla je Uljarević.
Ona je kazala da ostavka Mila Đukanovića na mjesto predsjednika DPS-a jeste očekivana, jer je i on sam to najavio tokom predizborne kampanje u prvom krugu.
“Istovremeno, ta ostavka je okasnila, a u politici, kao i u životu, vrijeme predstavlja onaj resurs koji ne možete nadoknaditi, pa jednom pogrešno postavljeni strateški prioriteti proizvode dalekosežne posljedice”, saopštila je Uljarević.
Ona je rekla da su partije formata DPS-a na području jugoistočne Evrope, koje su dugo vladale i praktično srastale sa institucijama, nakon prvih izgubljenih parlamentarnih izbora obično nestajale ili nastavile da postoje sa marginalnom procentualnom zastupljenošću, čak i kad bi se vratile u dijelu da postanu dio vlasti.
Kako je kazala, jedan od možda najbližih primjera u regionu je Socijalistička partija Srbije (SPS) Slobodana Miloševića.
Ta stranka je, kako je Uljarević navela, nekoliko mjeseci nakon petooktobarskih promjena, od partije koja je bila omnipotens u državi, pala na oko pet odsto podrške, a da se ni nakon duže od dvije decenije tih promjena, pa čak i kad je SPS postao ponovo dio vlasti, nije vratila nikad na više od 15 odsto.
Prema njenim riječima, DPS tu vrstu brzog i dramatičnog pada nije doživio, na što ukazuju prvi lokalni izbori koje je imao u Nikšiću 2021. godine gdje je osvojio oko 40 odsto.
“Ali i izborni rezultati u drugim opštinama tokom 2021. i prošle godine na kojima i pored toga što bilježi manji ili veći pad ostaje pojedinačno najjača partija ili ona koja ima rezultat koji neke od današnjih partija vlasti nikad nisu imale”, rekla je Uljarević.
Ona je navela da ključni problem DPS-a od avgusta 2020. godine nije izborni rezultat već nedostatak koalicionog kapaciteta.
“Koji svaki, ili skoro svaki, izborni rezultat čini takvim da (p)ostaju opozicija”, dodala je Uljarević.
Ona je naglasila da se i takva pozicija DPS-u ne zasniva na unutrašnjoj reformi jer je ona izostala kad je vremenski morala da se sprovede.
“Ne zasniva se ni na razumijevanju procesa i promjena kroz koji Crna Gora prolazi, od uzroka do ovih manifestacioni izraza, jer bi to pratila sadržajnija i proaktivnija ponuda biračima, kao i drugačije akcije i reakcije”, rekla je Uljarević.
Ona je kazala da DPS i danas drži tu gdje jeste primarno izostanak progresivne politike njihovih oponenata koji su, gdje god su preuzeli vlast, nastavili sa svim lošim praksama koje je DPS uspostavio, čak ih u nekim dijelovima intenzivirali.
“Posebno kad je riječ o partijskom i vezanom kadriranju, uz ono što je vidljiva nerezistentnost ili, pak, ovisnost novih političkih struktura na uticaj SPC, a posljedično i na režim Aleksandra Vučića, a kod nekih i na Putinov režim”, rekla je Uljarević.
Prema njenoj ocjeni, da je Crna Gora 2020. godine dobila kvalitativnu promjenu u neupitnom interesu građanskog društva i države Crne Gore danas više DPS ne bi bio tema.
Uljarević je navela da je Crna Gora dobila promjenu čiji su akteri imali jedini kohezioni faktor u smjeni DPS-a, ali ne i u promjeni kleptokratskog pristupa vladavini.
Prema njenim riječima, u toj konstelaciji odnosa, ponovo postaje presudan identitetski element, što znači da se nastavlja isti krug uz malo izmiješanih karata, ali bez potrebnih suštinskih promjena.
“DPS će neminovno doživjeti pad na ovim parlamentarnim izborima, ali taj pad bi se desio i da je Đukanović dobio izbore samo što bi bio značajno manji jer bi onda partija bila u startnoj poziciji da se bori za manje-više održanje postojeće snage u Skupštini”, saopštila je Uljarević.
Ona je navela da će se sada boriti za daleko manje.
“A budućnost DPS-a će i tokom ovog izborg ciklusa zavisiti kako od njih samih i njihove sposobnosti ili nesposobnosti da izađu iz već viđenih okvira, tako i od oponenata u čijom polju tek predstoji velika bitka za podjelu teritorije”, dodala je Uljarević.
Ona je kazala da dva mjeseca nijesu dovoljna za taj veliki rez i konsolidaciju, kao i da je njen utisak da i novi vršilac dužnosti /v.d./ predsjednika partije Danijel Živković to razumije kad postavlja cilj da nakon izbora u junu ta partija “zadrži političku relevantnost”.
“Međutim, iz ove perspektive, nije realno ni da će to biti partija koja će osvojiti najveći broj glasova, iako smo u Crnoj Gori posljednjih godina imali mnogo neočekivanih obrta”, rekla je Uljarević.
Ona je ocijenila da, na tehničkoj ravni, postavljanje Živkovića za v.d. predsjednika partije to rješenje ima logike.
Kako je dodala, riječ je o šefu poslaničkog kluba DPS-a i u nekoj drugoj konstelaciji odnosa to ne bi bilo iznenađenje.
“Ali, riječ je o mladom čovjeku bez bagaža u biografiji koju imaju pojedini utemeljeni kadrovi u partiji, što mu je prednost, ali istovremeno nema ni njihovog uticaja, što je ograničenje i ostaje da se vidi da li će i kako to ograničenje prevazići”, saopštila je Uljarević.
Ona je rekla da je ključni problem Crne Gore nekvalitet političkih struktura iz kojeg dalje izviru svi ostali problemi koji se odnose na konfuzne ideološke pravce, nedomišljene politike, neracionalne odluke, ali i na nerezistentnost na mnoge pojave koje dolaze sa funkcijom.
“Počev od privilegija, preko generalne opijenosti vlašću, do propusnosti za uticaje sa strane koji podrivaju inače krhko građansko biće Crne Gore i dovode u pitanje rijetke do sad dobro uspostavljane politike i pravce a ne donose ni nove u javnom interesu.
Prema njenim riječima, jedan od razloga za to je što je politika u smislu djelovanja političkih partija percipirana, ne bez razloga, kao prljava i mnogi pristojni ljudi, kojima nije primaran partikularni interes, stoga biraju da ne ulaze u to polje.
Kako je Uljarević saopštila, političke partije u kontinuitetu bilježe najmanje povjerenje građana u istraživanjima javnog mnjenja, ali one su te koje se takmiče na izborima i građani prave izbor koji je obično protivan nečemu a ne podrške onom u što istinski vjeruju bez ikakve kalkulacije.
“DPS je i dalje velika partija i može naći nekog ko će je voditi iz svojih redova, ali bi prilikom izbora kompletnog rukovodstva trebalo da razmišljaju o promjeni paradigme svog djelovanja u svim aspektima ukoliko žele da zaista ostanu faktor na političkoj i društvenoj sceni”, saopštila je Uljarević.
IZVOR: Agencija Mina
