Cetinjski forum 2022. pod nazivom “Crna Gora: otvorena Evropa ili zatvoreni Balkan” u organizaciji Fakulteta za crnogorski jezik i književnost i Crnogorskog PEN centra završen je danas na Cetinju, saopštili su organizatori.
U toku drugog dijela današnjeg foruma govorili su analitičari, aktivisti i intelektualaci.
Izvršni direktor CeMI-ja Zlatko Vujović naglasio je da je Crna Gora propuštila šansu ulaska u EU.
Vujović je na početku naglasio da su pregovori sa EU nezvanično zamrznuti. Istakao je da nedostaje politička volja za evropske integracije budući da osamdeset posto građana podržava ulazak u EU. Trebalo je da dobijemo završna mjerila, do kraja mandata aktuelne vlade da je Crna Gora stekla uslove za ulazak u EU.
On je naveo da je Abazović propuštio šansu da Crnu Goru uvede u članstvo u EU, naveli su organizatori.
Takođe je istakao da Srbiji nije interes da Crna Gora uđe u EU. Podśetio je na dešavanja u Ukrajini, za Janukovičeva vremena kada je odbio Sporazum o stabiliziciji. Objasnio je da je Crna Gora blokirana na evropskom putu i da Otvoreni Balkan ne treba posmatrati kao sistem otvorenog tržišta već kao prostor za kriminal.
Nada se da će doći do razrješenja krize jer će u suprotnom Crna Gora zaglaviti u tihu izolaciju i sankcije.
Ljevičarski aktivista Dušan Pajović govorio je na temu Pomirenje u doba polarizacije – suština ili floskula i istakao da problemi polarizacije u Crnoj Gori nijesu počeli od nedavno, već da velikosrpski nacionalizam ima mnogo dublji korijen. Kako se navodi u saopštenju, kad je riječ o pomirenju, Pajović je mišljenja da je pitanje pomirenje potpuno pogrešno postavljati na tezi mirenja nacionalista. Istakao je da se Crna Gora u prethodnom periodu nije uspješno borila protiv anomalija u društvu. Pajović smatra da je potrebno imati nadređeni identitet da bi društvo napredovalo, a u slučaju Crne Gore to je Evropska unija koju podržava velika većina građana. Smatra takođe da je potrebna građanska skupština, kvalitetno obrazovanje i ekonomska sigurnost. Pajović je izičit u tome da ne smije doći do revizije istorije, već da ona mora ostati na antifašističkim temeljima. Pajović je zaključio da je pomirenje o kojem govori trenutna vlast samo floskula.
Istoričar Milovoj Bešlin obratio se s temom „Velikodržavni koncept srpskog nacionalizma: Geneza fenomena, društvene i političke alternative 1990-2022“. Istakao je da Srbija više od 30 godina, uprkos nominalnim promenama vlasti, nikada nije imala suštinsku promjenu politike. To smatra ključnim uzrokom istorijskog kašnjenja i neuspjeha. Srbija je danas zbog odsustva alternative “crna rupa na evropskom tepihu”, saopštili su.
Naveo je da građani više nijesu u stanju da prepoznaju svoje autentične interese i njeisu u stanju da se pobune kada je jasno da Srbija ponovo klizi u izolaciju. Istakao je da je istorijska odgovornost građanskih i proevropskih snaga da se nametnu kao subjekt kreiranja nove politike. Bez toga, svaka opozicija se svodi samo na ličnu borbu za prevlast, a kada i dođe do smjene, novi nastavljaju pogubnu poltiku starih.
Za miran i stabilan Zapadni Balkan, Srbiji je potrebna altenativa koja neće reciklirati Vučićev program. Nasuprot pogubnoj i destruktivnoj politici tzv. srpskog sveta, koja uznemirava i priziva najgora śećanja svuda u regionu, upozorio je da se mora ponuditi alternativa u vidu regionalne saradnje.
Iz beogradskog Građanskog demokratskog foruma Zoran Vuletić govorio je na temu „Politika Srbije nakon 5. oktobra“. Na početku je istakao da danas s pravom možemo biti ljuti na srpske političare i zvaničnu srpsku politiku, kao i da postoji mnogo opravdanih argumenata za strah.
Pominjanje genocida u Srebrenici u Srbiji je potpuna jeres, podjednako kao i traženje političke podrške na osnovu takvoga stava.
Kako se navodi u saopštenju on je objasnio da je primarni cilj Srbije mjesto u EU, a da bi se to desilo Srbija se mora vratiti Ujedinjenim nacijama i svim političkim institucijama iz kojih je izbačena. To bi trebao biti i jasan koncept demokratskoj opoziciji u Srbiji.
Podśetio je da je Đinđićeva vlada išla evropskim kursom i da su građani to prihvatili kao mogućnost promjene. Međutim, nakon atentanta Đinđića, u Srbiji je pokrenut regresivan proces koji traje do danas. On je fundiran na idejnom konceptu koji su promovisali Milošević i Šešelj, koji je kasnije preuzeo i Vučić o prihvatanju „evropskoga okvira“ koji treba ispuniti „srpskim sadržajem“.
Ipak, Vuletić smatra da je Đinđićeva politika odbranjena, a za to je, između ostalih, najviše zaslužna Latinka Perović, pa joj Srbija za to mora biti zahvalna.
Kulturološkinja i građanska aktivistkinja Aleksandra Đurić-Bosnić izlagala je na temu Ideološke matrice zatvorene kulture i blokirana društva. Na početku, navodi se u saopštenju organizatora, je ustvrdila da ukoliko bi ideološki konstrukt srpskog sveta sada već kao nedvosmislene emanacije ideoloških matrica, na kojima je 90-ih bila utemeljena ideja Velike, odnosno Jedinstvene Srbije postao politička realnost, a to znači ideološka i teritorijalna, izvjesno je da bi Zapadni Balkan, više od trideset godina od razaranja SFRJ postao zona blokiranih društava, sa zabrinjavajućim potencijalom za eskalacijom konflikata. Osvrnula se na aktuelno usvajanje Zakona o predśedniku i rekla da se ime se otišlo korak dalje u svojevrsnom političkom i ideološkom inžinjeringu, koji u svojim metodama sve više podseća na „vrli novi ruski svet“.
Govorila je i o ideološkom govoru kulture koji se ukazuje kao svojevrsni začarani krug, jer postojanje i neometano razvijanje određenog ideološkog okvira osigurano je pratećim kulturnim modelom, onim istim koji je kao potencijalno funkcionalan utemeljila vladajuća ideologija. U tom smislu, istakla je Đurić-Bosnić, kao dominantne ideološke matrice krajem 80-ih i 90-ih u Srbiji, baš kao i u Srbiji i Crnoj Gori danas, formirale su se matrice sa ideološkim konstruktom formulisanim oko tematskog jezgra srpske nacije, njene ugroženosti, jedinstvenosti i jedinstva. Bosnić je zaključila da se čini da od 90-ih naovamo odgovornost onih koji sebe smatraju intelektualnom elitom, upravo kada je reč o dekonstrukciji ideoloških matrica kojima se zatvaraju kulture i blokiraju društva i kojima se produkuju polja novih konflikata oživljavanjem starih opsesija – nikad nije bila veća.
Naglasila je da odgovornost obavezuje na glasnost u dekonstrukciji ideoloških matrica i populističkih političkih strategija, odgovornost koja ne priznaje ćutanje. U ovom kontekstu Cetinjski forum vidi kao glasni otpor ćutanju i saučestvovanju i destrukciji građanske budućnosti ne samo Crne Gore već i Zapadnog Balkana.
Bosansko-hercegovački političar Reuf Bajrović smatra da bez stabilne Bosne nema stabilnogZapadnog Balkana. On je izložio glavne teze u vezi s hrvatskom politikom prema BiH, koja u ovom trenutku isključivo pokušaj realizacije ratnih ciljeva iz 90-ih godina, a koji su u Haškom tribunalu definisani kao udruženi zločinački poduhvat. Bajrović je naveo da je od odlaska Stipe Mesića pa do izbora Ive Josipovića, Republika Hrvatska doživjela promjenu politike prema Bosni i Hercegovini, koja je bila prilično ograničena na HDZ i desničarske udruge u Hrvatskoj. Međutim, ulaskom Hrvatske u EU 2013. godine pa do danas vrlo je agresivna politika promocije stvaranja ili trećeg entiteta ili izmjene izbornog zakona i Ustava BiH, koji bi onemogućio građane BiH da biraju svoje predstavnike na način na koji se to radi u drugim državama, saopštili su organizatori.
Barjović je istakao da se BiH danas nalazi u situaciji da, zahvaljujući nametanju novog izbornog zakona i djelova Ustava FBiH od strane novog visokog predstavnika Šmita, Republika Hrvatska preko HDZ BiH ima potpunu kontrolu nad procesom formiranja vlasti u FBiH što se onda reflektuje na više nivoe, budući da tim nametnim promjenama izbornog zakona nikada više neće biti moguće formirati vlast bez predstavnika HDZ BiH.
Bajrović je zaključio da bez sigurne, stabilne, građanske Bosne i Hercegovine nema stabilnog regiona, nema stabilnog Zapadnog Balkana.
Predsjednica Helsinškog odbora za ljudska prava u Srbiji Sonja Biserko kazala je da Crna Gora mora mobilisati ukupno građansko društvo kako bi sačuvala svoj suverenitet i integritet.
Govorila je na temu „Srpski svet u aktuelnom kontekstu“. Krajem XX vijeka Memorandum SANU stvorio je kvazinaučnu ideološku osnovu za koncept promocije „srpskoga sveta“ kao objedinjujuće države svih Srba. Istakla je da je stvarni cilj Srbije, a kako sada vidimo i Rusije, vraćanje nekadašnje nacionalne veličine kroz reviziju granica koje su u prošlosti iscrtane.
Objasnila je da se termin „srpski svet“ prvi put pominje 2013, ali da tek od 2019. postaje odomaćen, prije svega kroz pisanje i istupanje istoričara Aleksandra Rakovića. No, na politički nivo ga je podigao Aleksandar Vulin.
Poseban uticaj na srpski svet ima Srpska pravoslavna crkva kao jedina legitimna prekogranična integrativna ustanova u regionu. Zaključila je da ključni otpor imperijalnim ambicijama Srbije treba izgraditi unutar nas samih. Zato Crna Gora mora mobilisati ukupno građansko društvo kako bi sačuvala svoj suverenitet i integritet, navodi se u saopštenju FCJK.
