Kultura
Inkunabule Andrije Paltašića Kotoranina otkupljene za fondove NBCG „Đurđe Crnojević“
Radi se o štampanim knjigama iz XV vijeka, koje su uvezane zajedno, sa originalnim italijanskim polupergamentnim ‘monaškim’ povezom na drvenim daskama, sa elegantnim cvjetnim i geometrijskim ukrasima na svinjskoj koži.
Foto: PROPERTIUS, SEXTUS AURELIUS. Elegiae. Venice: Andreas de Paltasichis, 1 February 1488
Nacionalna biblioteka Crne Gore „Đurđe Crnojević“ je, namjenskim sredstvima Ministarstva kulture i medija Crne Gore, otkupila tri latinske inkunabule prvog južnoslovenskog tipografa i izdavača Andrije Paltašića Kotoranina od Antikvarnice „Biblos“ iz Zagreba.
Kako su kazali iz Nacionalne biblioteke, radi se o štampanim knjigama iz XV vijeka, koje su uvezane zajedno, sa originalnim italijanskim polupergamentnim ‘monaškim’ povezom na drvenim daskama, sa elegantnim cvjetnim i geometrijskim ukrasima na svinjskoj koži. Svaka od ove tri knjige na početku je ukrašena predivnim inicijalima u zlatu i bojama (minium crvena, kobaltno-plava i bakarno-zelena), u tipičnom venecijanskom stilu.
U pitanju su zbirke ljubavne poezije latinskih pjesnika Tibula, Katula i Propercijusa, štampane 1487. i 1488. godine u Veneciji. Imena trojice pjesnika “Propertio Catullo Tibullo” naknadno su ispisana rukom i još uvijek čitljiva na prednjoj korici.
Prema relevantnim podacima koje je objavio dr Miloš Milošević u knjizi „Andrija Paltašić Kotoranin” (Matica crnogorska, 1994.), u periodu od 1477-1499. godine, Andrija Paltašić je štampao samostalno 37 inkunabula i 4 zajedno sa drugim štamparima. Na južnoslovenskim prostorima je sačuvano blizu polovine Paltašićevih izdanja u oko 40 primjeraka, od kojih se 33 nalazi u Hrvatskoj, 3 u Crnoj Gori i 1 u Sloveniji. Jednu od ovih tri u našoj državi od ranije posjeduje NBCG „Đurđe Crnojević”, a to je Paltašićeva prva inkunabula „Atičke noći” („Noctes Aticae“) iz 1477. godine – saopšteno je iz NBCG.
U svrhu stručne ekspertize, NBCG je angažovala prof. dr Božidara Šekularca, uglednog istoričara koji se bavi proučavanjem i istraživanjem starog štamparstva na području Crne Gore. On je u Zagrebu, na licu mjesta izvršio uvid u autentičnost i očuvanost knjiga i o tome dostavio pisani izvještaj, u kome između ostalog stoji:
„Paltašić je kao izdavač i štampar radio u Veneciji između 1476-1499. godine, gdje je postao jedan od najpoznatijih venecijanskih majstora (magister) štamparstva.
Prema naučnim saznanjima Paltašić je prvu svoju inkunabulu objavio početkom 1477, a posljednju 1499. godine. Objavljivao je pretežno djela grčke i rimske klasike, savremenike – humaniste, istoriografe i leksikografe, te starije savremene teološke pisce. Svoja izdanja objavljivao je na latinskom i na italijanskom jeziku. Između ostalih to su djela Cicerona, Diodorusa, Gelijusa, Plinija Starijeg, Vergilija, Ovidija itd. i djela autora čije su knjige bile predmet našeg interesovanja: Katula, Propercija i Tibula.
Procjenjuje se da Paltašićeve knjige po grafičkoj opremljenosti, izradi i estetsko – likovnom izgledu spadaju među najuspješnije tvorevine ranog srednjovjekovnog štamparstva XV vijeka. Upravo ovaj primjerak, očito nepoznato izdanje nezabilježeno u ISTC (International standard text code), posjeduje konačni registar za sva tri toma.
Pretpostavlja se da je lično pisao predgovore i pogovore za svoje knjige. S ponosom je isticao svoje ime, prezime i mjesto rođenja – Tražiš li umjetnik ko je, koji li rodni mu kraj je: Andrija, Jakovljev sin, i Kotor rodni mu kraj“.
Treba istaći da su u XV I XVI vijeku, na prelazu između srednjeg i novog vijeka, “štampari sa područja Crne Gore izradili 70 knjiga: do 1500. godine – 46 inkunabula i tokom XVI vijeka (do 1597) – 24 postinkunabule. Tiraž ovih izdanja nije još uvijek precizno utvrđen. Preko ovih djela, Crna Gora se ravnopravno svrstala u evropsku i svjetsku kulturnu baštinu, u epohalni period pronalaska štampe, zauzimajuću prvo mjesto među Južnim Slovenima i po latiničnoj i po ćiriličnoj knjizi. Stoga smatramo da je prioritet države Crne Gore, Ministarstva kulture i medija i Nacionalne biblioteke “Đ. Crnojević” da se sa posebnom pažnjom i brigom posveti prikupljanju svoje pisane kulturne baštine, koja je rasuta svuda po svijetu.
NBCG „Đurđe Crnojević“ se zahvaljuje Direktoratu za kulturnu diplomatiju Ministarstva vanjskih poslova i Ambasadi Crne Gore u Republici Hrvatskoj, koji su pomogli da se ova izdanja od neprocjenjive vrijedosti dopreme u Crnu Goru.
Aktuelnosti
Društvo
Ministarstvo finansija donijelo rješenje o privremenom finansiranju za februar
Skupština Crne Gore, zaključno sa 31. decembrom prošle godine, nije usvojila ovogodišnji budžet.
Ministarstvo finansija donijelo je rješenje o privremenom finansiranju za februar.
Rješenje o privremenom finansiranju za februar objavljeno je danas na sajtu tog Vladinog resora, a primjenjuje se od 1. februara.
Skupština Crne Gore, zaključno sa 31. decembrom prošle godine, nije usvojila ovogodišnji budžet.
Shodno tome, Zakonom o budžetu i fiskalnoj odgovornosti je propisano da ako se zakon o budžetu države ne donese do 31. decembra tekuće, za narednu godinu, Ministarstvo finansija, do njegovog donošenja, potrošačkim jedinicama mjesečno odobrava sredstva do iznosa jedne dvanaestine stvarnih izdataka u prethodnoj fiskalnoj godini.
O budžetu za ovu godinu trebalo bi da se raspravlja na današnjoj sjednici parlamenta.
Izvor: Mina
Hronika
Ponovo formirani predmeti ratnih zločina
U novoformiranim predmetima su obrazovani i specijalni istražni timovi, koji će, između ostalog, vršiti analizu ranije formiranih krivičnih predmeta povodom istih događaja u kojima su krivični postupci pravosnažno završeni.
Krivični predmeti povodom ratnih zločina u Morinju, Bukovici i Kaluđerskom lazu i zbog deportacije izbjeglica iz Herceg Novog po nalogu glavnog specijalnog tužioca Vladimira Novovića, ponovo su formirani, saopštilo je Specijalno državno tužilaštvo (SDT).
Predmeti su dodijeljeni u rad specijalnim tužiocima koji su godišnjim rasporedom poslova specijalizovani za krivična djela ratnih zločina.
“U novoformiranim predmetima su obrazovani i specijalni istražni timovi, u skladu sa Zakonom o Specijalnom državnom tužilaštvu, koji će, između ostalog, vršiti analizu ranije formiranih krivičnih predmeta povodom istih događaja u kojima su krivični postupci pravosnažno završeni, uz obavezu da pribavljaju i nove dokaze, ali i da vrše pretragu baze podataka Međunarodnog rezidualnog mehanizma za krivične sudove”, saopštili su iz SDT-a.
Prije ponovnog formiranja krivičnih predmeta glavni specijalni tužilac donio je planove postupanja u vezi sa predmetima ratnih zločina koji su u fazi izviđaja ili istrage, odnosno u vezi sa događajima koji su obuhvaćeni već okončanim postupcima za ratne zločine, a kojima je uredio mjere i aktivnosti koje će SDT preduzimati sa ciljem donošenja tužilačkih odluka u što kraćem roku, odnosno razmatranja pravnih mogućnosti za dalje postupanje na osnovu raspoloživih i eventualno novih dokaza.
“Donošenjem planova postupanja, u čijoj izradi je učestvovala i radna grupa koju je obrazovao i kojom je rukovodio glavni specijalni tužilac, Specijalno državno tužilaštvo je započelo sa ispunjavanjem obaveza u skladu sa Strategijom za istraživanje ratnih zločina 2024-2027. godine i pratećim Akcionim planom za sprovođenje Strategije za istraživanje ratnih zločina 2024-2025. godine”, zaključuje se u saopštenju SDT-a.
Društvo
Risanska bolnica od 8. februara obustavlja rad Operacionog bloka
Sve pacijente, kojima je neophodan operativni tretman, upućivaćemo u regionalne zdravstvene ustanove koje imaju operacione blokove i Klinički centar Crne Gore.
JZU Specijalna bolnica “Vaso Ćuković” Risan od subote, 8. februara, u potpunosti obustavlja rad Operacionog bloka zbog adaptacije Bloka za sterilizaciju: uklanjanje starog i ugradnje novog Sterilizatora, obavijestili su u ovoj zdravstvenoj ustanovi.
Očekivani završetak radova i stavljanje u funkciju Operacionog bloka je za tri sedmice, o čemu će javnost biti blagovremeno obavještena.
“Sve pacijente, kojima je neophodan operativni tretman, upućivaćemo u regionalne zdravstvene ustanove koje imaju operacione blokove i Klinički centar Crne Gore (klinike za ortopediju i neurohirurgiju)”, navode u saopštenju Bolnice.
Dodaju da novi Sterilizator, u vrijednosti 276.000 eura Bolnici Risan je obezbijeđen iz kapitalnog budžeta Fonda zdravstva Crne Gore.
Kultura
U Roterdamu premijerno prikazan crnogorski film „Otapanje vladara“
Obraćajući se publici u punoj sali bioskopa „Pathè“, umjetnička direktorica festivala Vanja Kaluđerčić posebno je istakla vizuelnu i emotivnu snagu filma.
Na Međunarodnom filmskom festivalu u Roterdamu („International Film Festival Rotterdam – IFFR“) održana je svjetska premijera dugometražnog igranog filma „Otapanje vladara“, scenariste i reditelja Ivana Salatića. Film je prikazan u glavnoj takmičarskoj selekciji „Tiger Competition“.
Obraćajući se publici u punoj sali bioskopa „Pathè“, umjetnička direktorica festivala Vanja Kaluđerčić posebno je istakla vizuelnu i emotivnu snagu filma, opisujući ga kao „kinematografsko promišljanje o identitetu, izmještenosti i neraskidivim vezama između pojedinaca i zemlje koju nazivaju domom.“ Prema njenim riječima, film majstorski koristi prostor, svjetlost i boju, stvarajući svijet u kojem izgovorene riječi odzvanjaju poput melodija.
Film „Otapanje vladara“ nastao je u produkciji kuće „Meander Film“, a producenti filma Dušan Kasalica i Jelena Angelovski, nakon premijere, su istakli: „Zadovoljni smo reakcijom publike, odjekom koji film danima ima među gostima festivala kao i među kritičarima, koji objavljuju pozitivne recenzije već nakon prve projekcije. Film sada nastavlja po festivalima a uskoro će se naći i pred domaćom publikom“.
Premijeri filma je, pored brojne filmske ekipe, prisustvovala i direktorica Filmskog centra Crne Gore Aleksandra Božović, koja je istakla: „Prisustvo crnogorskog filma u glavnom programu festivala u Roterdamu značajan je uspjeh za našu kinematografiju. Salatićev film pokazuje da crnogorski autori mogu da stvaraju djela koja su relevantna na međunarodnoj sceni i koja pronalaze put do najznačajnijih svjetskih festivala.“
Ova istorijska drama, smještena u XIX vijek, prati intrigantnu priču o pjesniku i gospodaru Brda – Morlaku, koji se, suočen sa smrtnom bolešću, otiskuje na put ka jugu Mediterana u potrazi za lijekom. U pratnji svog vjernog sluge Đuka, njihovo putovanje prerasta u duboko emotivno preispitivanje odnosa između dužnosti, nostalgije i neminovnosti sudbine.
U filmu glavne uloge tumače Marko Pogačar, Luka Petrone, Vanja Matić, Vladimir Milošević, Igor Božanić, Tea Ljubešić i Jakov Zovko.
Film je realizovan uz podršku Filmskog centra Crne Gore.
Hronika
Građani su policiji do danas predali 2017 komada oružja, 67.210 komada municije, 209 komada bombi
U Podgorici, Danilovgradu i Cetinju građani su juče dobrovoljno predali policiji 17 komada vatrenog oružja od čega devet pištolja i osam pušaka i 496 komada municije različite vrste i kalibra, dvije bombe, i dvije tromblonske mine.
U okviru kampanje „Poštuj život, vrati oružje“, koju Uprava policije sprovodi već duži niz godina, u toku jučerašnjeg dana, u više gradova širom Crne Gore dobrovoljno je vraćeno 50 komada oružja, 1223 komada municije, šest ručnih bombi, jedan ručni raketni bacač idjelovi vatrenog oružja.
Na teritoriji nadležnosti Regionalnog centra bezbjednosti ,,Centar“, u Podgorici, Danilovgradu i Cetinju građani su juče dobrovoljno predali policiji 17 komada vatrenog oružja od čega devet pištolja i osam pušaka i 496 komada municije različite vrste i kalibra, dvije bombe, i dvije tromblonske mine.
Službenicima Regionalnog centra bezbjednosti ,,Jug“, u Baru, Kotoru i Herceg Novom je dobrovoljno vraćeno 12 komada vatrenog oružja i 163 komada municije. U sjevernoj regiji države, na teritoriji nadležnosti Regionalnog centra bezbjednosti ,,Sjever“, u Bijelom Polju, Mojkovcu i Beranama dobrovoljno je predato ukupno devet komada vatrenog oružja, od čega šest pušaka i tri pištolja, jedan ručni raketni bacač, 346 komada municije različite vrste i kalibra, četiri bombe i djelovi od oružja – saopšteno je iz Uprave policije.
Kako su naveli policijskim službenicima Regionalnog centra bezbjednosti ,,Zapad“, u Nikšiću, Žabljaku i Pljevljima je dobrovoljno predato12 komada vatrenog oružja od čega osam pušaka i četiri pištolja i 218 komada municije.
Od početka januara Upravi policije je dobrovoljno predato ukupno 2017 komada oružja, 67.210 komada municije, 209 komada ručnih bombi, kao i više stotina djelova oružja i eksplozivnih sredstava – istakli su.
Podsjetili su da čuvanje oružja čiji su vlasnici bili članovi porodica ili srodnici, bez obzira na to da li se ili nije pred nadležnim sudom spoveo ostavinski postupak, shodno Zakonu o oružju, predstavlja nelegalno oružje, sve dok eventualno neko od pravnih nasljednika ne dobije dozvolu za držanje tog oružja od Ministarstva unutrašnjih poslova.
Još jednom napominjemo da građani mogu pozvati policiju na broj 122, obavijestiti policijske službenike da žele da vrate oružje, bez ikakve pravne, odnosno krivične ili prekršajne odgovornosti i bez obzira na to da li oružje posjeduju u ilegalnom ili legalnom vlasništvu – zaključili su iz UP.
Društvo
Dragan Burić dobitnik priznanja za poseban doprinos naučnoistraživačkom radu na UCG-u
Priznanje je dodijeljeno na osnovu predloga Vijeća Filozofskog fakulteta, koje je prepoznalo njegovu značajnu naučnu i akademsku aktivnost.
Vanredni profesor Filozofskog fakulteta Univerziteta Crne Gore prof. dr Dragan Burić dobio je priznanje za izuzetan doprinos razvoju naučnoistraživačkog rada i međunarodnoj afirmaciji UCG-a.
Priznanje mu je uručio rektor UCG-a prof. dr Vladimir Božović, na svečanoj sjednici Senata UCG-a.
“Priznanje je dodijeljeno na osnovu predloga Vijeća Filozofskog fakulteta, koje je prepoznalo njegovu značajnu naučnu i akademsku aktivnost. Tokom 2024. godine, prof. dr Burić objavio je pet radova u prestižnim međunarodnim časopisima indeksiranim na WoS listama (SCI/SCIE/SSCI/A&HCI), četiri rada u zbornicima međunarodnih skupova i dva rada u izvodu. Takođe, bio je recenzent devet radova u časopisima Q1 i Q2 kategorije i jedne međunarodno relevantne monografije”, piše u saopštenju.
Burić je dugogodišnji član uredničkih timova uglednih naučnih časopisa iz geografije i bio je urednik tri naučna časopisa tokom protekle godine. Učestvovao je na više međunarodnih naučnih skupova kao predavač po pozivu, uključujući Šesti kongres geografa Srbije i Kongres slavističkih geografa i etnografa. Njegovo istraživačko polje obuhvata klimatologiju, meteorologiju, prirodne nepogode i granične fenomene u geografiji.
“Prof. dr Burić autor je dvije monografije i dva univerzitetska udžbenika, a u dosadašnjoj karijeri objavio je 23 rada u WoS časopisima i ukupno više od 54 rada. Njegovi radovi imaju preko 690 citata na Google Scholar-u, dok mu je h-indeks u različitim bazama podataka 13, 11 i 10. Tokom karijere, bio je uključen u međunarodne projekte i inicijative, uključujući saradnju između Crne Gore i Albanije, program Prekogranične vanredne situacije, Fors Montenegro i projekat razvoja geoprostornih baza podataka za solarnu energiju u Crnoj Gori i Srbiji. Kao rukovodilac Studijskog programa za geografiju Filozofskog fakulteta UCG (2020–2023), inicirao je više sporazuma o akademskoj saradnji sa univerzitetima u regionu”, piše UCG.
Osnovne studije završio je na Univerzitetu u Prištini, a magistrirao i doktorirao na Geografskom fakultetu Univerziteta u Beogradu, specijalizujući se za fizičku geografiju, s posebnim fokusom na klimu i ekstremne vremenske pojave u Crnoj Gori. Profesionalnu karijeru započeo je u Hidrometeorološkom zavodu Crne Gore, gdje je proveo 27 godina, a od 2017. godine zaposlen je na Filozofskom fakultetu u Nikšiću.
“Njegov doprinos akademskoj zajednici ogleda se kroz mentorstvo master studenata, razvoj nastavnih programa i aktivno učešće na međunarodnim naučnim konferencijama”, saopštio je Univerzitet.